Thu tiền không phát vé gửi xe: Có thể xử lý hình sự?

PV: Thưa Luật sư, tình trạng thu tiền mà không phát vé gửi xe đang ngang nhiên hoành hành, gây bức xúc dư luận. Từ góc nhìn của Luật sư, việc này có ảnh hưởng như thế nào đến nguồn thu ngân sách Nhà nước?

Luật sư Nguyễn An: Công ty TNHH MTV Khai thác điểm đỗ xe Hà Nội là một thành viên thuộc Tổng công ty vận tải Hà Nội. Công ty có nhiệm vụ kinh doanh trông giữ các phương tiện vận tải, các điểm đỗ xe, cung ứng xăng dầu, phụ tùng ô tô, kiểm định an toàn kĩ thuật các phương tiện cơ giới đường bộ... Trong đó, nhiệm vụ quan trọng nhất là tổ chức các điểm trông giữ phương tiện, bảo đảm trật tự an toàn giao thông đô thị, đáp ứng nhu cầu của người dân Thủ đô. Phí trông giữ xe thực hiện theo quy định của thành phố là 30.000 đồng/lượt.

Mỗi vé phát ra là phải thu về số tiền trông giữ xe tương ứng, việc nhân viên nhận tiền mà “quên” không xé vé thì đương nhiên số tiền đó không được đưa vào nguồn thu ngân sách Nhà nước, gây thất thoát cho ngân sách Nhà nước. Trong khi đó, hàng năm thành phố bỏ ra hàng trăm tỷ đồng để xây mới, cải tạo, thậm chí là sửa chữa nâng cấp chính các tuyến lòng đường, vỉa hè giao cho các doanh nghiệp trông giữ xe, số tiền thu về từ các vé “thực tế được phát ra” không thấm vào đâu so với số tiền được bỏ ra đó.

Phí giữ xe vẫn cứ được thu, cơ sở hạ tầng vẫn được sử dụng và hao mòn dần nhưng phí thu về ngân sách Nhà nước thì không có. Nguyên tắc bắt buộc đó là phải phát vé cho người gửi xe nhằm kiểm soát mức tiền theo quy định và là căn cứ để thực hiện các khoản thuế với Nhà nước, minh bạch tài chính doanh nghiệp. Nếu như nhân viên cứ mặc nhiên thu tiền mà không phát vé, đồng nghĩa với việc số tiền thu được từ những lần đó không được tính vào để thực hiện thuế với Nhà nước.

Như vậy việc thu tiền mà không phát vé gây thất thu ngân sách ở 2 điểm sau: Một là, không thực hiện nghĩa vụ thuế một cách đầy đủ với Nhà nước. Hai là, không bù lỗ được khoản phí bỏ ra bảo trì đường phố hàng năm.

Luật sư. Ts Nguyễn An, hãng Luật Cộng Đồng

PV: Công ty TNHH MTV Khai thác điểm đỗ xe Hà Nội là doanh nghiệp Nhà nước, sử dụng mặt bằng Nhà nước, là doanh nghiệp công ích. Vậy theo ông, nguyên tắc thu chi phải được thực hiện nghiêm ngặt như thế nào?

Luật sư Nguyễn An: Là doanh nghiệp công ích nên việc tu tạo các công trình công ích công cộng nhằm phục vụ người dân làcần thiết. Tuy nhiên cần phải cân bằng lượng thu và chi cho việc cải tạo cơ sở hạ tầng. Phải xem xét địa điểm trông giữ xe nào là trọng tâm để đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng và xóa bỏ những điểm giữ xe không có quy hoạch. Đặc biệt, cần thắt chặt quy chế xử lý tình trạng thu vé gửi xe tại các điểm trông giữ xe được Nhà nước giao quản lý.

PV: Theo Luật sư, nếu tình trạng buông lỏng quản lý kéo dài, gây thất thu của Nhà nước thì có thể xem xét trách nhiệm của cá nhân không?

Luật sư Nguyễn An:​ Việc buông lỏng quản lý kéo dài, gây thất thu thuế của Nhà nước thì những cá nhân được giao có trách nhiệm trực tiếp quản lý, trông giữ bến bãi có thể sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây ra thất thu lớn cho Ngân sách Nhà nước.

Cụ thể, Điều 44 Bộ luật hình sự 1999 quy định về tội thiếu trách nhiệm gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản Nhà nước: “Người nào có nhiệm vụ trực tiếp trong công tác quản lý tài sản của Nhà nước, vì thiếu trách nhiệm mà để mất mát, hư hỏng, lãng phí gây thiệt hại cho tài sản Nhà nước có giá trị từ năm mươi triệu đồng đến hai trăm triệu đồng, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm”.

PV: Vậy nếu nhìn dưới góc độ quyền lợi các cá nhân gửi xe tại đây thì việc thu tiền không xé vé có ảnh hưởng như thế nào?

Luật sư Nguyễn An: Khi gửi xe vào bãi có người trông giữ, việc đó đã hình thành một hợp đồng gửi giữ tài sản, hành vi đó phải tuân thủ theo điều 559, 560, 561, 562, 563 Bộ luật Dân sự 2005.

Việc trông giữ xe được thông qua một hợp đồng đó là tấm vé gửi xe. Gửi xe là sự thỏa thuận giữa người có xe và người trông xe, theo đó các bên sẽ xuất hiện quyền và nghĩa vụ, trong một khoảng thời gian nhất định bên gửi phải trả một khoản thù lao cho bên nhận trông giữ.

Khi gửi xe, nếu có vé xe thì có nghĩa là đã có một giao dịch nhân sự xảy ra giữa chủ xe và người giữ. Theo quy định tại Khoản 1 Điều 401 BLDS về hình thức hợp đồng dân sự là: “Hợp đồng dân sự có thể được giao kết bằng lời nói, bằng văn bản hoặc bằng hành vi cụ thể, khi pháp luật không quy định loại hợp đồng đó phải được giao kết bằng một hình thức nhất định”. Như vậy, BLDS 2005 không quy định hợp đồng gửi giữ xe phải lập thành văn bản, việc gửi xe có người trông xe nhưng không đưa vé được coi là giữa hai bên đã xác lập hợp đồng bằng lời nói hoặc bằng hành vi cụ thể. Việc “giao kèo miệng’ cũng là giao dịch nhân sự và có giá trị pháp lý. Khi xảy ra việc mất xe, người gửi xe có yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại (Điều 562 BLDS).

Tuy nhiên, khi xảy ra việc mất xe, nếu người trông giữ thừa nhận người gửi có gửi xe tại bãi và có xảy ra việc mất xe thì người trông giữ xe có trách nhiệm đền bù. Trường hợp người trông giữ xe không thừa nhận người gửi có gửi xe tại bãi thì họ không có trách nhiệm đền bù, trừ trường hợp người gửi xe phải chứng minh được là có gửi xe tại bãi mà không có vé xe.

Như vậy, dưới góc độ cá nhân gửi xe thì việc thu tiền không có vé sẽ ảnh hưởng rất lớn đến quyền lợi của mình khi không may xảy ra việc mất xe.

PV: Sau khi Hoanhap.vn phản ánh về tình trạng tiêu cực này qua 3 bài viết, lãnh đạo công ty đã hứa giải quyết nhưng tình trạng vẫn tiếp diễn. Theo anh, việc này có cần phải kiến nghị các cơ quan thanh tra vào cuộc hay không?

Luật sư Nguyễn An: Theo tôi, việc này rất cần phải kiến nghị Thanh tra Sở giao thông vận tải Hà Nội vào cuộc điều tra làm rõ hành vi tiêu cực, lợi dụng cơ sở vật chất Nhà nước để tư lợi cá nhân của Công ty TNHH MTV Khai thác điểm đỗ xe Hà Nội.

PV: Xin cảm ơn Luật sư.