Tại họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 2/2023, báo chí hỏi Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá về phương án chọn môn thi vào lớp 10 của các địa phương như thế nào, nhất là khi vấn đề công bằng và giảm áp lực cho các thí sinh đang được dư luận rất quan tâm, đặc biệt khi có địa phương tổ chức thi cả 3 môn, có địa phương lại xét tuyển vào lớp 10.

Một số ý kiến cho rằng việc nhân đôi điểm hệ số 2 môn Văn Toán không còn phù hợp với chương trình giáo dục hiện nay, đề nghị Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn có ý kiến về vấn đề này.

Trả lời báo chí Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn cho biết: Trước hết Bộ GD&ĐT đã ban hành Thông tư năm 2014 về quy chế thi THCS, THPT và việc tổ chức thi, xét tuyển hay là kết hợp giữa thi tuyển và xét tuyển, giao quyền chủ động cho các địa phương thực hiện phù hợp với đặc điểm của địa phương và các Sở GD&ĐT tham mưu, trình UBND tỉnh, thành phố phê duyệt kế hoạch cũng như quyết định môn thi, hình thức thi, hệ số bài thi, điểm cộng,…

Thứ trưởng Bộ GDĐT Hoàng Minh Sơn. Ảnh VGP/Nhật Bắc

Ở đây chúng ta quan tâm nhất là tại sao tổ chức kỳ thi hay xét tuyển. Khi số lượng thí sinh muốn vào học lớp 10 lớn hơn số chỗ mà các trường đưa ra, hoặc là có trường, chẳng hạn trường chuyên, số chỗ ít nhưng nhiều học sinh muốn vào thì cần thiết phải tổ chức xét tuyển hoặc thi tuyển hoặc kết hợp. Đấy là lý do phải tổ chức xét tuyển hay thi tuyển.

Như vậy, tùy từng địa phương, tùy đặc điểm, căn cứ số lượng học sinh đăng ký dự tuyển và số lượng các trường THPT trên địa bàn đó có thể tiếp nhận thì có các hình thức khác nhau.

Địa phương không có vấn đề gì về số lượng, số chỗ các trường phổ thông cung cấp nhiều thì việc xét tuyển khá đơn giản, không có gì căng thẳng, không áp lực. Nhưng càng ở những thành phố lớn, những trường chuyên, những trường có tiếng, có uy tín thì việc tổ chức thi mới thành vấn đề lớn. Trong việc này, chúng ta phải lưu ý nhất là thi hay xét tuyển đều phải đảm bảo công bằng, tin cậy, sau đó ta mới nói đến chuyện áp lực.

Trước hết, áp lực khó thay đổi dù thi hay xét tuyển khi mà giữa cung và cầu, giữa số lượng vào và số chỗ để tiếp nhận là khác nhau nên thi hay xét tuyển thì áp lực cũng không hề giảm mà chỉ chuyển từ chỗ này sang chỗ khác, thời gian này sang thời gian khác. Nếu tổ chức thi thì áp lực dồn vào thời gian ôn thi và thi nhưng nếu dựa vào xét tuyển trên học bạ thì áp lực rải ra các năm học. Tổng cộng là áp lực không giảm đi.

Thế còn thi 3 môn hay 4 môn, chúng ta không nói đến sự công bằng giữa các địa phương, vì địa phương thi 3 môn và địa phương thi 4 môn không liên quan đến nhau, chỉ xét tuyển hoặc thi tuyển trong 1 địa phương thôi.

Còn trong một địa phương các thí sinh cùng thi vào một trường thì lúc đó ta quan tâm đến độ tin cậy, công bằng và 3 môn hay 4 môn không ảnh hưởng nhiều đến tin cậy, công bằng.

Cái quan trọng đối với các trường phổ thông là yêu cầu đầu vào, yêu cầu năng lực về kiến thức, về kỹ năng. Ba môn là đủ để đánh giá sự khác nhau giữa các em học sinh hay cần 4 môn, cái đó tùy từng địa phương cân nhắc việc này và cũng phụ thuộc vào các trường phổ thông.

Về vấn đề nhân đôi hệ số 2 điểm Văn, Toán thì trước hết, chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, ta chú trọng phát triển toàn diện năng lực cho học sinh. Tuy nhiên, phát triển toàn diện và chú trọng phát triển năng lực không có nghĩa là chúng ta coi nhẹ các môn văn hóa, coi nhẹ kiến thức cơ bản, đặc biệt các môn quan trọng như là Toán và Văn.

Việc tổ chức như vậy Bộ GD&ĐT đã quy định là với chương trình phổ thông mới 2018, không còn cần tính điểm trung bình, trong đánh giá không còn hệ số các môn học để đưa vào học bạ nữa.

Tuy nhiên, đây là việc tổ chức thi vào lớp 10 các trường phổ thông thì các địa phương phải cân nhắc, nghiên cứu, tính thật kỹ tình hình yêu cầu của các trường, từ đó đưa ra yêu cầu môn Toán, môn Văn hệ số 2.

Chẳng hạn chỉ có 3 môn Toán, Văn, Ngoại ngữ nhưng có lý do nhiều nơi không phải em nào cũng có điều kiện học ngoại ngữ như nhau. Do đó, có thể chọn môn Toán, môn Văn hệ số 2.

Mặt khác cũng có yêu cầu đầu vào để trong quá trình học tập ở phổ thông, môn Toán, môn Văn yêu cầu kiến thức nền tảng quan trọng hơn, phải học tốt hơn thì cũng có thể cân nhắc việc này.

Như vậy, vấn đề này hoàn toàn nằm trong quyền tự chủ của các địa phương, các cơ sở giáo dục đào tạo, để tham mưu, trình UBND tỉnh quyết định tùy theo đặc điểm của các địa phương, các trường mà các em thí sinh, học sinh đăng ký dự tuyển.