Ô nhiễm môi trường tại Dự án Núi Pháo: Hàm lượng Xyanua vượt quy chuẩn tới 231 lần

Theo các nhà khoa học: Xyanua hay Cyanide là tên gọi các hóa chất cực độc có ion [C≡N]-, gồm một nguyên tử cacbon và một nguyên tử nitơ có trong nước và đất xuất phát từ những quá trình công nghiệp. Nguồn thải chính của Xyanua vào trong nước là nguồn thải từ quá trình khai thác mỏ, công nghiệp hoá chất hữu cơ, những công việc liên quan đến sắt và thép. 

Tuy là chất cực độc nhưng xyanua lại rất cần thiết và được nhiều ngành công nghiệp trong mạ vàng, bạc, đồng khai thác vàng sa khoáng sử dụng.

Khi vào cơ thể với hàm lượng lớn, xyanua sẽ lấy hết oxy gây ra hiện tượng ngạt thở, ngăn chặn chuyển hóa năng lượng trong cơ thể. Quá nhiều xyanua thậm chí có thể gây chết người.

Tại Dự án khai thác chế biến khoáng sản Núi Pháo của Công ty TNHH Khai thác, chế biến khoáng sản Núi Pháo (gọi tắt là Công ty Núi Pháo) thuộc các xã Hà Thượng, Hùng Sơn, Tân Linh, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, theo kết quả quan trắc môi trường chuyên ngành hàmlượng Xyanua thường xuyên vượt tiêu chuẩn cho phép, cá biệt có đợt vượt giới hạn đến 231 lần.

Mới đây nhất, đêm ngày 29 rạng ngày 30/6/2016, Sở Tài nguyên và Môi Trường tỉnh Thái Nguyên đã nhận được thông tin từ người dân xóm 6, xã Hà Thượng, huyện Đại Từ phản ánh việc Công ty Núi Pháo xả nước thải không qua hệ thống xử lý. Ngay sau khi tiếp nhận thông tin, Sở Tài nguyên và Môi trường và Cảnh sát môi trường tỉnh Thái Nguyên đã triển khai lực lượng phối hợp cùng UBND huyện Đại Từ tiến hành kiểm tra, lấy mẫu hiện trường với sự tham gia chứng kiến của đại diện UBND xã và người dân. 

Kết quả kiểm tra cho thấy: tại khu vực Trạm xử lý nước thải của Công ty Núi Pháo có những hệ thống đường ống xả nước thải không qua Trạm xử lý nước thải ra môi trường, kết quả phân tích đã phát hiện hàm lượng Xyanua vượt quy chuẩn 32 lần, với lưu lượng trên 10.000 m3.

Trước đó, theo kết quả quan trắc môi trường môi trường do Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Thái Nguyên chủ trì, phối hợp với Công ty Núi Pháo giám sát và thực hiện định kỳ cho thấy trong nước thải ra môi trường của Công ty Núi Pháo và suối Cát (nguồn tiếp nhận nước thải) đã bị ô nhiễm kim loại nặng và hóa chất. Hàm lượng Asen, Sắt, Thủy Ngân, Flo, tổng Xyanua đã vượt giới hạn cho phép. 

Cụ thể là: trong nước thải từ nhà máy (tại Đập khe vối) đã phát hiện tổng Xyanua vượt tiêu chuẩn cho phép đến hàng chục lần, cá biệt có đợt vượt giới hạn đến 231 lần (năm 2014). 

Ở một địa điểm khác, trong nước mặt suối Cát tiếp nhận nước thải của Công ty Núi Pháo cơ quan chức năng cũng đã phát hiện Xyanua vượt giới hạn cho phép đối với nước mặt từ 30 lần - 217 lần.

Ngoài ra, từ năm 2015, tại khu vực xóm 6, xã Hà Thượng - khu xóm nằm xung quanh hồ chứa quặng đuôi có hiện tượng xuất lộ nước tự nhiên, gây úng ngập đất đai, vườn bãi của người dân. Kết quả phân tích của ngành tài nguyên và môi trường cho thấy nước xuất lộ trong khu đất nhà dân có hàm lượng Sắt, Mangan cao vượt tiêu chuẩn cho phép 2-5 lần.

Trong bản báo cáo gửi Trung ương và các ngành mới đây UBND tỉnh Thái Nguyên đã có nhận định về những hệ lụy môi trường tại Dự án Núi Pháo gồm bụi, tiếng ồn; mùi hóa chất của nhà máy tuyển, nứt nhà cửa do nổ mìn, mất nước canh tác, úng ngập ruộng vườn do ngấm nước ngầm tại các khu dân cư xóm 3,4,6,7,8,9 xã Hà Thượng; xóm 13, 14 xã Tân Linh; xóm 1,2 xã Hùng Sơn thuộc huyện Đại Từ. Theo đó, tổng số hộ đã bị ảnh hưởng ước tính trên 350 hộ.

Theo điều tra của PV Báo Xây dựng: Riêng năm 2015 Công ty Núi Pháo đã sử dụng tới 94.215 tấn hóa chất, trong khi đó theo kế hoạch khai thác được phê duyệt Công ty Núi Pháo chỉ được phép sử dụng 26.438 tấn hóa chất/năm. Điều đó có nghĩa doanh nghiệp khai khoáng này đã sử dụng hóa chất tăng gấp 300% cho phép.

Không những thế, cũng theo điều tra của PV, số loại hóa chất được Công ty Núi Pháo sử dụng tăng hơn 13 loại so với báo cáo ĐTM đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt năm 2008. Các hóa chất có khối lượng sử dụng vượt quy định là Nari Hydroxit vượt 10 lần đồng sunfat vượt 1,3 lần và chất tạo đông tụ trong tuyển nổi- Quebracho D2 vượt 1,6 lần…

Rõ ràng, việc khai thác đang chất thêm những hóa chất gây ô nhiễm lên vùng đất vốn đã bị nhiễm nhiều kim loại do ở gần khu vực có mỏ tại Núi Pháo.

 

Còn nhớ khi là Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Thái Nguyên, ông Đoàn Văn Tuấn (hiện là Phó Chủ tịch UBND tỉnh này) đã từngphát biểu: “Từ những bức xúc của dân cộng với hiện trạng và kết quả thí nghiệm, chúng tôi rất lo lắng về nguy cơ ô nhiễm đất, ô nhiễm nguồn nước ngầm về lâu dài ở khu vực hiện này. Nếu sự việc không được xử lý dứt điểm, biết đâu vài ba năm nữa ở đây lại xuất hiện những “làng ung thư”, xã “ung thư”? 

Trong khi đó, những người Thái Nguyên đã thực sự cảm thấy có một Formosa thứ 2 đang đầu độc ngay chính trên quê hương mình.