Tháo "điểm nghẽn" thu hút đầu tư phát triển nông nghiệp nông thôn

Tháo “điểm nghẽn” tín dụng

Hiện nay, chính sách tín dụng nông nghiệp, nông thôn đã có những thay đổi đáng kể so với trước năm 2018 theo hướng có lợi cho người đi vay, nới lỏng các quy định về cho vay tối đa không có tài sản bảo đảm, khuyến khích cho vay công nghệ cao, cho phép cơ cấu lại nợ và cho vay mới. Những điểm mới trong chính sách tín dụng nông nghiệp, nông thôn đã góp phần tháo gỡ một số điểm nghẽn về vốn. Từ tháng 10/2018, hai văn bản quy phạm pháp luật của Nhà nước về những thay đổi trong chính sách tín dụng nông nghiệp, nông thôn chính thức có hiệu lực, gồm: Nghị định số 116/2018/NĐ-CP ngày 7/9/2018 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 55/2015/NĐ-CP ngày 9/6/2015 về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn; Thông tư số 25/2018/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 10/2015/TT-NHNN ngày 22/7/2015 hướng dẫn thực hiện một số nội dung của Nghị định số 55/2015/NĐ-CP. Cả hai văn bản đều điều chỉnh chính sách theo hướng gỡ bỏ các rào cản tiếp cận vốn tín dụng cho sản xuất nông nghiệp và phát triển nông thôn.

Trang trại dâu doanh thu nhiều tỷ đồng mỗi ha của Cty TNHH Hoa Thắng Thịnh.

Cụ thể là Nghị định số 116/2018/NĐ-CP nâng mức cho vay tối đa không có tài sản bảo đảm cá nhân, hộ gia đình cư trú ngoài khu vực nông thôn có sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp từ 50 triệu đồng lên 100 triệu đồng; cá nhân, hộ gia đình cư trú tại địa bàn nông thôn từ 100 triệu đồng lên 200 triệu đồng. Đối với một số trường hợp, các cá nhân, hộ gia đình, tổ hợp tác, hợp tác xã và chủ trang trại không có tài sản bảo đảm vẫn được tăng hạn mức cho vay lên gấp đôi so với quy định tại Nghị định số 55/2015/NĐ-CP. Quản lý dòng tiền cho vay liên kết trong sản xuất nông nghiệp. Do đó, căn cứ vào hợp đồng liên kết theo chuỗi giá trị giữa tổ chức đầu mối và tổ chức, cá nhân tham gia liên kết, tổ chức tín dụng ký thỏa thuận cho vay đối với tổ chức đầu mối hoặc bên liên kết và quản lý dòng tiền cho vay chuỗi liên kết theo nguyên tắc tổ chức đầu mối và bên liên kết mở tài khoản tại tổ chức tín dụng cho vay, đồng thời cam kết thực hiện tất cả các giao dịch tiền tệ liên quan đến chuỗi giá trị thông qua các tài khoản này. Khuyến khích đầu tư nông nghiệp công nghệ cao; Cơ cấu lại thời hạn nợ và cho vay mới…

Đầu tư hình thức đối tác công-tư (PPP)

Đối với ngành nông nghiệp, đầu tư theo hình thức PPP cũng được xem là một giải pháp nhằm thu hút nguồn lực xã hội vào ngành để hướng đến phát triển bền vững. Hiện nay, cả nước có tới 48% dân số làm nông nghiệp, trong đó đa số là các hộ làm nông nghiệp, chỉ có một phần nhỏ là các doanh nghiệp và hợp tác xã, quy mô các hộ chỉ có khoảng 1-3 lao động, diện tích đất sử dụng dưới 0,5ha, nên hiệu suất thấp dẫn đến hộ nông nghiệp chỉ đóng góp một phần rất nhỏ vào GDP cả nước. Bên cạnh đó, lượng vốn đầu tư vào nông nghiệp chỉ chiếm khoảng 5% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, trong khi nhu cầu vốn đầu tư cho ngành nông nghiệp đòi hỏi phải liên tục tăng để phục vụ cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và thực hiện tái cơ cấu ngành theo hướng gia tăng giá trị và phát triển bền vững, đồng thời tập trung nguồn lực phát triển nông thôn mới. Do đó, nhu cầu nguồn lực tài chính để phát triển nông nghiệp ngày càng trở nên cấp thiết.

Đầu tư theo hình thức PPP là một cơ chế hiệu quả, giúp cải thiện việc cung cấp hàng hóa, dịch vụ công bằng cách hợp tác với khu vực tư nhân mà vẫn giữ được vai trò linh hoạt cho Chính phủ là đảm bảo đạt được các mục tiêu kinh tế xã hội. Một số ưu điểm của PPP nói chung là các nhiệm vụ, nghĩa vụ và rủi ro giữa khu vực công và tư đều được phân bổ một cách tối ưu thông qua tập hợp được các nguồn tài chính và có tiềm năng thúc đẩy đầu tư vào nông nghiệp.

Thu hút FDI vào nông nghiệp còn khiêm tốn

Dòng vốn FDI vào lĩnh vực nông nghiệp, đặc biệt là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao vẫn còn rất khiêm tốn. Số liệu thống kê cho thấy, cả nước hiện có 29 Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao được quy hoạch ở 12 tỉnh, thành phố, trong đó có 7 khu đã đi vào hoạt động. Những khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao được biết đến như Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao Thái Nguyên với diện tích là 300 ha; Khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao Lâm Đồng với diện tích là 221 ha;…

HDBank đang thực hiện gói cho vay “Tài trợ cho khách hàng phát triển ứng dụng CNC, nông nghiệp sạch” với tổng hạn mức của chương trình lên đến 10 ngàn tỷ đồng.

Nếu so với tiềm năng kinh tế nông nghiệp của cả nước, thì những con số nói trên vẫn quá nhỏ bé. Thống kê các dự án FDI dành cho lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao thì con số rất khiêm tốn, chủ yếu tập trung ở một số vùng miền có lợi thế. Cụ thể ở đây phải kể đến tỉnh Lâm Đồng - một trong những địa phương dẫn đầu khi thu hút nhiều nhất các nhà đầu tư FDI vào nông nghiệp công nghệ cao. Hiện tại, sự tham gia đầu tư của các doanh nghiệp FDI vào địa phương này đã góp phần giải quyết việc làm thường xuyên cho khoảng 10.000 lao động. Nguồn vốn FDI đổ vào Lâm Đồng đã góp phần quan trọng trong việc hình thành mô hình sản xuất nông nghiệp theo hướng công nghệ cao. Các dự án đầu tư sản xuất nông nghiệp gắn với công nghiệp chế biến đã và đang làm gia tăng giá trị hàng nông sản vốn thuộc thế mạnh của tỉnh như các loại rau, hoa, trà Ô Long… Nhiều sản phẩm đã hình thành được thương hiệu tại thị trường trong nước và thế giới.

Tuy nhiên, không phải địa phương nào cũng thu hút đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao hiệu quả như Lâm Đồng. Trên thực tế, việc thu hút đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp vẫn đang gặp nhiều “điểm nghẽn”, nguyên do là bởi đây là lĩnh vực gặp nhiều rủi ro do phụ thuộc nhiều vào thời tiết.

Đáng chú ý, nếu câu chuyện về vốn và vấn đề tiếp cận vốn để phát triển nông nghiệp công nghệ cao là “điểm nghẽn” lớn nhất đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nước, thì với các doanh nghiệp FDI, rào cản chính nằm ở vấn đề tích tụ đất đai, tập trung quỹ đất để phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Theo các chuyên gia, áp dụng công nghệ cao cần gắn với quy mô, quỹ đất đủ lớn, nhưng với quy định về hạn mức giao đất như hiện nay, diện tích sản xuất đất nông nghiệp vẫn lẻ tẻ, manh mún, khiến các doanh nghiệp khó có thể “xoay xở” được.

Bên cạnh đó, yếu tố nguồn nhân lực có vai trò quyết định trong việc ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp, chính bởi vậy, thời gian tới, nhà quản lý cần quan tâm đến vấn đề nâng cao chất lượng lao động của người nông dân để có thể đáp ứng phù hợp với nền nông nghiệp đòi hỏi trình độ khoa học kỹ thuật hiện đại. Tuy nhiên, để đổi tư duy, thói quen sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, lạc hậu của phần lớn các nông hộ hiện nay cũng là vấn đề khá nan giải./.