Bánh Cáy làng Nguyễn - Đặc sản của quê hương 5 tấn

Không cần những biển báo địa giới, không cần những lời hỏi thăm đường xá vòng vèo, qua đất Nam Định, có một đặc điểm người ta biết: Đã đặt chân tới đất Thái Bình, ấy là bạt ngàn những cửa hàng bán bánh Cáy.

Mảnh đất Thái Bình với nhiều nét đẹp văn hóa.

Bánh Cáy là quà ngon được làm từ bàn tay khéo léo của những người dân làng Nguyễn thuộc xã Nguyên Xá, huyện Đông Hưng, tỉnh Thái Bình. Từ thành phố Thái Bình, xuôi theo quốc lộ 10 chừng 10 km, rồi rẽ vào quốc lộ 39, đi một đoạn là tới làng Nguyễn. Đây là một trong những cái nôi của nghệ thuật múa rối nước Việt Nam, đồng thời cũng là quê hương của món bánh Cáy nổi tiếng - một thời là sản vật tiến Vua.

Theo thời gian, bánh Cáy đã trở thành một món ngon đặc sản của quê lúa Thái Bình.

Các cụ ở nơi đây kể lại rằng: dân làng Nguyễn làm bánh đã từ lâu lắm rồi, từ ngày xửa ngày xưa… Bánh thường làm để ăn trong dịp tết. Thế rồi vào năm Canh Tý xưa ấy, có một ông quan đại thần kinh lý qua làng. Dân làng đem thứ bánh ấy biếu ông quan gọi là có chút quà quê. Ông quan đại thần đem thứ bánh ngon ấy về dâng lên vua. Vua ăn khen ngon và hỏi thứ bánh ấy tên là bánh gì. Bánh ăn thơm ngon, cay cay. Vì thế, ông quan trả lời “Thưa bệ hạ, bánh này là bánh cay ạ”. Thế là bánh cay được cả nước biết đến và được mọi miền ưa chuộng. Còn người đàn bà quê làng Nguyễn kia được vua ban thưởng. Một hôm, trong giấc mơ kỳ lạ, bà nhìn thấy hai mẹ con con cáy ôm nhau, bà liền rẽ biển đi tới nhưng cáy cứ gọi bà rồi run lẩy bẩy và biến mất. Trước khi qua đời, bà dặn con cháu đưa bà về với biển. Khi thi hài của bà xuống tới bờ biển thì lạ thay, một lối nước từ từ rẽ ra đón bà đi. Thế là từ đấy, người ta gọi bánh cay là bánh Cáy, bánh thần cáy ban cho dân làng và đất nước.

Tên gọi bánh cáy và nhìn bánh cáy với các màu vàng, trắng xen lẫn màu hồng, người giàu tưởng tượng đã có thể nhận ra nó giống như trứng cáy, sẽ khiến cho người ta ngỡ rằng đây là một loại bánh làm từ con cáy. Nhưng thực tế, bánh cáy được làm từ các nguyên liệu hoa màu nông sản trong đời sống, tạo nên một thứ bánh dẻo, thơm và có hương vị nơi thôn quê. Đã có những câu ca truyền miệng rằng :“Cung đình hội rối ngày xưa; Bánh cáy làng Nguyễn tiến vua thuở nào”.

Bánh Cáy kết tinh hương đất, hương trời và tấm lòng thơm thảo người dân quê lúa.

Hình ảnh bánh cáy gần gũi dân dã với mỗi người con Thái Bình, cũng chính màu sắc hài hoà truyền thống đó tạo nên sự hấp dẫn tuyệt vời cho người thưởng thức. Ẩn chứa bên trong món ăn này là cả một quá trình lao động cực nhọc vất vả. Việc đầu tiên là chuẩn bị nguyên liệu. Khâu làm bánh cáy là khâu quan trọng trong bánh cáy, làm sao để con cáy có độ giòn mà không bị cứng. Trước tiên để tạo ra con cáy người ta lấy một phần gạo nếp đồ sôi với nước quả gấc tạo thành màu đỏ thắm, phần thứ hai đồ sôi với nước quả dành dành tạo thành màu vàng tươi sau đó cả 2 phần sôi này đều được lấy vồ giã ra như bánh giầy rồi thái nhỏ phơi khô để bảo quản trong vòng 6 tháng mới cho vào rán. Lý do phải để trong vòng 6 tháng mới rán thì con cáy mới có độ giòn xốp còn nếu đem ra rán ngay thì con cáy sẽ bị dai và cứng.

Một bí quyết nữa là khi rán con cáy sống thì người ta phải cho con cáy vào chảo dầu đang sôi với độ lửa đều để con cáy được nở xốp vừa độ. Nếu con cáy bị quá lửa khi ăn bánh sẽ mất đi hương vị riêng hay con cáy chưa chín ăn bánh sẽ mất đi độ lạo xạo và độ giòn của bánh. Hoa nẻ được tạo từ thóc rang khô lên sau đó cho ra sang xẩy thật kỹ cho sạch trấu, nha đường gừng nấu lên rồi cho hoa nẻ cho con cáy, mứt bí, lạc trộn đều lên với nhau. Khi các nguyên liệu được trộn đều, người ta xúc nguyên liệu trên đổ vào khuôn gỗ nhồi nén thành bánh khuôn gỗ, có nhiều loại hình thù và kích thước tùy theo người sản xuất quyết định. Khuôn gỗ có lớp vừng đã rang thơm ở xung quanh để khi lấy bánh ra thì toàn bộ mặt ngoài được trang trí bằng lớp vừng thơm ngon đẹp mắt. Đến công đoạn cuối cùng, người thợ tay thước tay dao cắt bánh nhanh thoăn thoát từng miếng bánh. Khi ấy, đóng hộp, dán nhán sẵn sàng mang đến khách hàng đang nóng lòng muốn thưởng thức.

Bánh Cáy kết tinh hương đất, hương trời và tấm lòng thơm thảo người dân quê lúa.

Trong tiết trời thu khi gió heo may se sắt, được nhởn nha thưởng thức miếng bánh cáy giòn thơm bên ấm trà nóng quả là điều thú vị. Miếng bánh cáy Thái Bình mang vị dẻo thơm của hạt gạo làng, chút vị cay nồng của vùng quê, chút sắc màu, chút hương thơm của gấc- những sản vật quê lúa thấm đượm tình yêu thương và sự nồng hậu của đất và người . Theo dòng thời gian, bánh cáy làng Nguyễn đã trở thành món quà quê dân dã và đậm đà của làng Việt trong lòng người dân phố thị và những người xa quê.