Bí ẩn Linh Sơn Tự

Bia đá Thoại Sơn

Theo tài liệu lưu giữ, khi người Pháp cho xe ủi đất làm đường và xây đồn bót vào năm 1913, tình cờ người dân phát hiện pho tượng đá bốn tay, cao 1,7m còn nguyên vẹn, nằm sâu cách mặt đất khoảng 2m. Cư dân người Khmer cho là tượng Neata Phrom (Thần Núi) nên tập hợp nhiều trai làng khỏe mạnh khiêng về núi để thờ, nhưng không tài nào dịch chuyển được. Sau đó, một số người Kinh lớn tuổi đến nơi lập bàn hương án cầu nguyện, khấn vái thì lạ thay, pho tượng được khiêng đi nhẹ nhàng. Kì lạ hơn, khi pho tượng được đặt vào giữa hai bia đá (người dân phát hiện trước đó) thì khít khao, như có người đã đo ni sẵn. Cho là điềm lành, nhân dân cùng nhau dựng lên ngôi chùa lá đặt tên Linh Sơn để thờ tượng Phật và bảo quản 2 bia đá cổ.

Qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo, chùa Linh Sơn được mở rộng, nâng cấp khang trang như ngày nay với khuôn viên khoảng 10.000m2. Ngoài hai báu vật, chùa nổi tiếng vì sở hữu nhiều cổ thụ sống qua thế kỉ, đặc biệt có nhiều cây gốc chia thành 4 thân, song song và cao vút. Về việc này, Hòa thượng Thích Thiện Trí (Trịnh Tâm Phúc, 89 tuổi), người giữ kỉ lục trụ trì Linh Sơn tự lâu năm nhất, nhớ lại: “Do tham gia cách mạng, bị địch truy bắt quá nên năm 1967, tôi rời chùa Vân Long (TP Rạch Giá) về Ba Thê hoạt động và theo Phật cho đến ngày nay. Lúc tôi đến, chùa đã sửa sang nhưng còn sơ sài, rất nhiều vị trụ trì chỉ vài năm rồi bỏ đi. Bấy giờ, Ba Thê rất hoang vu. Sau chùa, hàng ngày từng đàn khỉ rừng leo trèo, nhảy nhót, chí chóe, có khi vào chùa để “nghe” tụng kinh Phật. Về những cây cổ thụ thì đã trồng trước đó, nhưng hễ cây nào cưa gốc là đâm ra 4 thân, cao vút và thẳng đứng, khá đẹp mắt”. Khi hỏi về chuyển đào tìm vàng một thời náo động ở đây, vị Hòa thượng khả kính hồi tưởng: “Sau năm 1945, cả vùng này chấn động với việc nhà khảo cổ người Pháp L.Malleret (Trường Viễn Đông Bác Cổ) khai quật được hàng ngàn cổ vật quý hiếm dưới lòng đất. Trước và sau năm 1975, chuyện người dân ra đồng lượm được vàng, tượng hình thú, đá quý, chậu, các loại bình rồi đào xới đất tìm vàng, đồ cổ là chuyện thường xảy ra. Khi phong trào rộ lên, nhiều người từ các vùng, miền đổ xô về đây tụ họp để mua bán, trao đổi hàng hóa. Họ đào xới tứ tung khu vực này để tìm vàng, đá quý, đồ cổ, kể cả trong khuôn viên chùa”.

Đối với tượng Phật bốn tay, các nhà nghiên cứu khẳng định thuộc mô típ mỹ thuật Bà-la- môn có nguồn gốc từ xứ Ấn Độ, cùng dạng với tượng Bà Chúa Xứ núi Sam (Châu Đốc). Tượng thực chất là tượng thần Vinus-Annta, có rắn 7 đầu tạo thành tán che phía sau, thường gặp trong các tín ngưỡng chịu ảnh hưởng của Bà-la-môn giáo. Nguyên thủy tượng có màu đen của loại đá cổ quý hiếm (trên 2.000 năm tuổi), được tạc theo tư thế đứng. Khi dựng tượng, người ta đã đắp thêm phần chân theo tư thế ngồi kiết già, tay phải trên nắm xâu chuỗi, tay phải dưới cầm trái châu, tay trái trên cầm ấn A di đà, tay trái dưới cầm cái lĩnh. Đối với 2 bia đá cổ, chữ khắc vẫn còn khá rõ nét, nhưng nội dung của nó luôn là một thách đố đối với các nhà ngôn ngữ trong và ngoài nước. Tuy nhiên, theo nhận định lâu nay, đây là chữ viết của người Phù Nam, có cùng nguồn gốc với chữ Brami của người Ấn Độ, được sử dụng từ thế kỉ thứ II đến thế kỉ thứ V và cùng một loại chữ đã khắc trên những thạch thư, thuộc di chỉ văn hóa Óc Eo được tìm thấy trong quá trình khai quật và sưu tầm.

Với cảnh quan thiên nhiên thoáng đãng, lãng mạn và hữu tình, pha chút huyền bí của miền sơn cước, Linh Sơn tự là một trong những nơi được khách thập phương, kể cả người nước ngoài thường xuyên đến thưởng ngoạn, nhất là được mục sở thị 2 bảo vật “độc nhất vô nhị” được lưu giữ đã hơn 100 năm trong ngồi chùa Linh Sơn (ấp Trung Sơn, thị trấn Óc Eo, huyện Thoại Sơn - An Giang) đến nay vẫn còn là bí ẩn thách thức các nhà nghiên cứu. Điều đó càng làm nên sức hấp dẫn cho vùng đất được coi là kinh đô Vương quốc Phù Nam xưa. Ngày 6/12/1988, tượng Phật bốn tay và 2 bia đá được Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch quyết định công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật và ngôi chùa được xếp hạng là Di tích lịch sử cấp Quốc gia. Ngày 24/5/2009, hai bảo vật trên được Trung tâm Sách kỉ lục Việt Nam trao danh hiệu “Lâu năm và lớn nhất Việt Nam”.