Đại tướng Phùng Quang Thanh - Nguyên Bộ Trưởng Bộ Quốc phòng tặng hoa Thiếu tướng Hoàng Kiền tại Lễ Tôn vinh Giải thưởng Hồ Chí Minh về đề tài: Xây dựng các công trình phòng thủ trên quần đảo Trường Sa.

Là Trung đoàn trưởng tôi quyết tâm báo cáo Bộ tư lệnh Hải quân cho thi công. Đây là công trình thí điểm có yêu cầu kỹ thuật, mỹ thuật cao, đơn vị toàn chiến sĩ nghĩa vụ, không có tay nghề, nhất là kỹ thuật cao. Tôi bàn trong lãnh đạo chỉ huy, rồi quyết định về quê chọn thợ có tay nghề cao tham gia xây dựng. Bảy thợ xây làng Bỉnh Di lên đường ra đảo đợt đầu tiên vào tháng 4 năm 1992 tham gia xây dựng nhà 2 tầng đảo Nam Yết. 

Vào tháng 7 năm 1991, Trung Quốc đưa tàu chiến đến có ý đồ đóng chiếm đảo Én Đất cách đảo Nam Yết khoảng mười cây số. Toàn đảo Nam Yết báo động chiến đấu, bộ đội triển khai ra chiến hào, quân cơ động rầm rập, xe tăng nổ máy chạy ầm ầm trong màn đêm, bốn bề sóng vỗ, các loại pháo mặt đất, pháo phòng không chiếm lĩnh trận địa sẵn sàng chiến đấu. Một tổ bảy người dân làng tôi cùng đội xây dựng của Trung đoàn 83 đang thi công nhà 2 tầng ở đây cũng lo lắng trước tình hình chiến sự sắp xảy ra. Trong số đó có ông Lê Văn Biên mất bình tĩnh và rất lo lắng. Tôi đang dự hội nghị quân chính 6 tháng đầu năm của quân chủng ở Hải Phòng nhận được điện báo ra cũng lo. 

Họp xong tôi vào thẳng Nha Trang làm việc với Sở chỉ huy vận tải đề nghị bố trí một chuyến tàu chở vật liệu ra Nam Yết, để tôi kết hợp ra kiểm tra việc xây dựng công trình. Những năm này tình hình khu vực Trường Sa cũng còn khá căng thẳng do sự uy hiếp của tàu chiến Trung Quốc rất ngông ngược, chạy vè vè khiêu khích. 

Ra đến đảo tình hình đã lắng dịu, tàu Trung Quốc đã rút đi, đơn vị đảo đã hạ cấp sẵn sàng chiến đấu nên cũng đỡ căng thẳng. Tôi thăm công trình, thăm cán bộ chiến sỹ và công nhân đang thi công. Buổi tối tôi gặp tổ thợ xây dân làng để nghe ý kiến. Anh em lúc đầu cũng có lo lắng nhưng nay đã trấn tĩnh lại, tôi phân tích tình hình và khẳng định là Trung Quốc không thể vô cơ đánh chiếm đảo của ta. Anh em hỏi nếu chúng tôi chết có được công nhận liệt sỹ không, ông Biên hỏi bố tôi là liệt sỹ nếu tôi chết có được công nhận liệt sỹ nữa không. Tôi đã giải thích là khi có chiến sự thì tất cả mọi người trên đảo phải tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu, ai đã qua bộ đội thì cầm súng chiến đấu, còn lại làm nhiệm vụ tải đạn, nếu hy sinh đều là liệt sỹ kể cả ông Biên. 

             Những người thợ trên đảo
Sau khi nghe quán triệt, 6 người xác định tiếp tục ở lại riêng ông Biên lưỡng lự tôi nói thôi để ông vào trong bờ lao động. Nhà hai tầng Đảo Nam Yết được hoàn thành đúng tiến độ với chất lượng tốt, đẹp, được hội đồng nghiệm thu có Cục doanh trại của Tổng cục Hậu cần đánh giá cao. Dân làng Bỉnh Di đã góp phần làm nên công trình nhà ở hai tầng thí điểm đầu tiên trên quần đảo Trường Sa, và kèm cặp đào tạo nghề bằng cách cầm tay chỉ việc cho các chiến sỹ của trung đoàn tham gia xây dựng công trình. Từ đây mở ra một giai đoạn mới đưa dân ra xây dựng Trường Sa, cũng là bước khởi đầu cho ý tưởng dân sự hoá Trường Sa. Sau vụ việc tầu Trung Quốc uy hiếp đảo Nam Yết, cán bộ Quân báo của Vùng 4 đã ra nằm tại đảo theo dõi tình hình và báo cáo về chỉ huy Vùng 4 là Trung đoàn 83 đưa dân ra đảo xây dựng. 
Tại hội nghị quân chính cuối năm 1991, chỉ huy Vùng 4 đã phát biểu về việc Trung đoàn 83 đưa dân ra xây dựng ở Trường Sa vi phạm quy định của Quân chủng. Tôi đã lên phát biểu giải thích về yêu cầu thợ có tay nghề để tham gia xây dựng và bồi dưỡng cho chiến sỹ của Trung đoàn, những người ra đảo đều được lựa chọn kỹ về lý lịch. Tôi trực tiếp báo cáo với chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã về nhiệm vụ xây dựng công trình phòng thủ bảo vệ Trường Sa trước âm mưu thôn tính Trường Sa của Trung Quốc, yêu cầu thợ có tay nghề cao ra tham gia xây dựng. Tôi đã trao đổi với từng người về tình hình khó khăn nguy hiểm, nhưng yên tâm vì tôi trực tiếp đi cùng bộ độ ra Trường Sa, cứ yên tâm ra tham gia xây dựng, các chế độ được bảo đảm đầy đủ. Tôi đề nghị UBND xã xác nhận vào danh sách trích ngang của những người ra xây đảo. Đây là những người có lý lịch tốt, có tay nghề cao, có tinh thần dũng cảm, có trách nhiệm tham gia xây dựng bảo vệ Trường Sa. 

Trong kết luận Phó đô đốc Hoàng Hữu Thái -Tư lệnh Hải quân không ý kiến gì, thế là tôi yên tâm để tiếp tục triển khai cho những năm tiếp theo với số người tăng thêm. Từ tháng 6 năm 1994 khi có Công ty Xây lắp Hải Công, công ty đứng ra ký hợp đồng lao động cho hợp pháp. Từ năm 1992 đến nay đã có hơn 300 người dân làng Bỉnh Di ban đầu rồi mở rộng ra xã Giao Thịnh và huyện Giao Thuỷ (tỉnh Nam Định). Có năm tới 80 người ăn tết ngoài đảo, lãnh đạo huyện Giao Thuỷ đã giao cho Ban chỉ huy quân sự Huyện đến thăm và tặng quà các gia đình. Một số gia đình đã có hai thế hệ tham gia xây dựng Trường Sa. Liên tục 27 năm qua không lúc nào quê tôi không có người trên những công trình xây dựng ở Trường Sa. 

Kênh truyền hình của VOV đã xây dựng bộ phim làng xây đảo, đài truyền hình VTV1 cũng đã xây dựng bộ phim Bỉnh Di làng xây đảo để dự thi phim truyền hình toàn quốc. Ngày 13/4/2019 Kênh truyền hình VTV1 về làng quay phim những người dân làng tham gia xây dựng Trường Sa. Những người dân làng Bỉnh Di xây đảo nói riêng và làng tôi nói chung rất tự hào đã được lên truyền hình và đã có đóng góp công sức của mình trong sự nghiệp bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc. Đồng thời quá trình tham gia xây dựng công trình cũng tạo ra nguồn thu nhập cao hơn so với lao động trong bờ góp phần cải thiện cuộc sống cho các gia đình vùng nông thôn còn nghèo. Qua lao động nhiều người đã trở thành công nhân hợp đồng dài hạn, làm đội trưởng đội xây dựng của Công ty xây lắp Hải Công trước đây (công ty xây dựng công trình Tân Cảng ngày nay). Có một số đồng chí cán bộ cấp cao của quân chủng Hải quân và binh chủng Công binh hỏi tôi là sao anh liều thế, đưa dân ra đảo lỡ xảy ra chiến sự thì sao, xảy ra mất an toàn lao động thì sao. Tôi nói là cũng đã phổ biến cho những người tham gia ra đảo về tình hình Trường Sa, xác định ra đảo là khó khăn gian khổ nguy hiểm nhưng tôi đi được thì dân đi được. Tôi khẳng định là Trung Quốc không có cớ gì đánh chiếm các đảo của ta đang đóng giữ, từ sự kiện 14/3/1988 suy ra nên mọi người cứ yên tâm. 

Thực tế 27 năm qua với hơn 300 người đã tham gia xây dựng Trường Sa nhưng chưa xảy ra một trường hợp nào bị tai nạn cả, thật là mừng cho những người dân quê hương và cũng là niềm vui, vinh dự tự hào của cá nhân tôi. Dân làng ra xây dựng Trường Sa không có trong tiêu chuẩn chế độ gì. Những năm làm ở Trung đoàn Công binh 83 do đơn vị tự lo liệu chế độ. Ăn ở cùng bộ đội, công trả gấp rưỡi rồi gấp đôi trong bờ. Biện pháp là thu hồi bao bì quay vòng nhiều lần và tiết kiệm mọi mặt lấy tiền trả công lao động cho "công nhân" thôi, không xin ai cả.
                  

Trao Huy hiệu Chiến sỹ Trường Sa do Tư lệnh Hai Quân tặng cho những người dân quê hương tham gia xây đảo

Trong các buổi gặp mặt kỷ niệm ngày truyền thống của đơn vị và các sự kiện lớn, ban liên lạc Trung đoàn (nay là Lữ đoàn) Công binh 83 đều mời đại biểu của những người dân tham gia xây dựng Trường Sa tham dự. Tôi làm công văn đề nghị, được BTL Hải quân tặng huy hiệu chiến sỹ Trường Sa cho 15 người tiêu biểu có đóng góp trong việc xây dựng và bảo vệ Trường Sa.

Sóng xô phai bạc mái đầu/Lòng dân với đảo áo nâu sáng ngời/Bỉnh Di làng nhỏ đẹp tươi/Đảo xa in dấu chân người nông dân/ Tay nghề, ý chí, tinh thần/ Kê thềm Tổ quốc góp phần nâng cao/ Trường Sa tươi đẹp biết bao/ Có tên, công sức tự hào Làng quê.