Công tác xác định thân nhân của liệt sĩ qua xét nghiệm ADN đang được triển khai mạnh mẽ tại Hà Nội trong những năm gần đây, đánh dấu một bước tiến lớn trong công tác tri ân và tôn vinh các anh hùng đã hy sinh trong các cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc. Công tác này không chỉ góp phần xác định danh tính các liệt sĩ chưa được công nhận mà còn giúp các gia đình liệt sĩ tìm lại được người thân và nhận được quyền lợi hợp pháp.

Trong thời gian qua, Hà Nội đã thực hiện nhiều đợt thu thập mẫu ADN từ thân nhân của các liệt sĩ. Chỉ tính riêng trong năm 2024, đã có hàng nghìn người thân của các liệt sĩ tham gia vào công tác xét nghiệm ADN để xác minh danh tính của những anh hùng chưa rõ thông tin. Xúc động không cầm được nước mắt, bà Ngô Thị Tính (65 tuổi), trú tại thôn Thạch, xã Thạch Xá, huyện Thạch Thất từng chia sẻ khi được lấy mẫu ADN: “Bố tôi  là liệt sĩ Ngô Văn Tình mất khi tôi mới 5 tuổi. Lớn lên, tôi không biết mặt bố, chỉ nghe mẹ kể lại và tấm hình đã mờ trên bàn thờ. Nhiều năm nay, gia đình đi tìm khắp nơi nhưng không tìm thấy hài cốt của bố. Nay mẹ tôi cũng đã 86 tuổi, chỉ mong trước khi mất mang được tro cốt của chồng về chôn cất”.

Bà Ngô Thị Tính (65 tuổi), trú tại thôn Thạch, xã Thạch Xá, huyện Thạch Thất đã khóc, mong muốn qua thu nhận mẫu ADN sẽ tìm được hài cốt của bố sau nhiều năm đi tìm.

Công tác xét nghiệm ADN nhằm xác định thân nhân của các liệt sĩ được thực hiện thông qua việc thu thập mẫu ADN của thân nhân còn sống và so sánh với mẫu ADN từ hài cốt liệt sĩ chưa xác định danh tính. Đây là một phương pháp khoa học hiện đại, giúp làm rõ quan hệ huyết thống giữa các liệt sĩ và người thân. Đặc biệt, công tác này còn phục vụ việc bổ sung thông tin về các liệt sĩ vào Ngân hàng gen quốc gia, từ đó phục vụ cho công tác tra cứu và xác minh sau này.

Theo Thiếu tá Trần Duy Hiển, Phó Giám đốc Trung tâm dữ liệu quốc gia về dân cư, Cục Cảnh sát QLHC về TTXH thông tin, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chính phủ về việc tìm kiếm, xác định danh tính hài cốt liệt sĩ thiếu thông tin để quy tập, ngày 17/7/2024, Bộ Công an đã ban hành Kế hoạch triển khai thu mẫu cho thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính. Đến nay, đã triển khai tại 7 tỉnh, thành phố gồm: Hà Nội, Hải Dương, Hưng Yên, Nam Định, Quảng Nam, TP Hồ Chí Minh và Đồng Nai với tổng số trên 250 mẫu ADN được thu nhận.

Chỉ tính riêng trong khuôn khổ chương trình của Thành phố Hà Nội, đã có nhiều gia đình liệt sĩ nhận được kết quả xác nhận thông qua ADN. Trong đó, gia đình của liệt sĩ Nguyễn Văn Lâm, người hy sinh trong trận chiến tại Quảng Trị, đã nhận được thông báo từ cơ quan chức năng xác nhận rằng ông là liệt sĩ đang nằm tại nghĩa trang đường 9. Ông Nguyễn Văn Đức, con trai liệt sĩ Lâm, chia sẻ: “Chúng tôi luôn mang nỗi khắc khoải không biết cha mình đang nằm ở đâu, hi sinh như thế nào. Nhưng nhờ vào công tác xét nghiệm ADN, chúng tôi đã có thể đón được cha tôi và tự hào vì ông đã chiến đấu, hy sinh cho Tổ quốc.”

Công an huyện Hoài Đức đến nhà thu nhận hồ sơ cấp căn cước và thu mẫu ADN cho mẹ Việt nam Anh hùng Nguyễn Thị Lân (101 tuổi) ở xã Song Phương.

Việc xét nghiệm ADN giúp xác nhận chính xác thân nhân không chỉ có ý nghĩa pháp lý mà còn mang lại sự an ủi lớn cho các gia đình liệt sĩ. Công tác này cũng giúp xác minh những liệt sĩ chưa có tên trong danh sách chính thức, như trường hợp của liệt sĩ Nguyễn Văn Sơn, hy sinh trong cuộc chiến bảo vệ biên giới phía Bắc. Do hồ sơ bị thất lạc trong quá trình lưu trữ, gia đình ông Sơn không được cấp giấy chứng nhận liệt sĩ. Sau khi tiến hành xét nghiệm ADN, cơ quan chức năng đã công nhận ông là liệt sĩ, đồng thời cấp lại các giấy tờ liên quan.

Công tác xác định thân nhân liệt sĩ qua ADN còn góp phần khôi phục lại các hồ sơ liệt sĩ đã bị thất lạc trong quá trình lưu trữ và bảo quản. Với những gia đình không còn giữ được các tài liệu chứng minh hoặc không có khả năng tiếp cận các thông tin về người thân, phương pháp xét nghiệm ADN giúp xác nhận chính xác danh tính các liệt sĩ, mang lại sự minh bạch và công bằng cho mọi đối tượng liên quan.

Tuy nhiên, việc triển khai công tác xét nghiệm ADN không phải không gặp khó khăn. Một trong những thách thức lớn nhất là việc thu thập mẫu ADN từ thân nhân của các liệt sĩ. Nhiều gia đình liệt sĩ không còn giữ đầy đủ thông tin, và một số thân nhân không có khả năng tham gia vào quá trình xét nghiệm do khoảng cách địa lý hoặc tình trạng sức khỏe. Bên cạnh đó, một số hài cốt liệt sĩ cũng bị phân hủy theo thời gian, làm cho việc so sánh ADN trở nên khó khăn và yêu cầu các phương pháp đặc biệt trong công tác bảo quản.

Dù vậy, công tác xác định thân nhân liệt sĩ qua ADN vẫn tiếp tục được triển khai mạnh mẽ tại Hà Nội, với sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng và các gia đình liệt sĩ. Đây là một sự khẳng định cho cam kết của chính quyền và cộng đồng trong việc tri ân, tôn vinh những người đã hy sinh vì Tổ quốc. Việc xác định danh tính liệt sĩ qua ADN không chỉ có ý nghĩa trong việc bảo vệ quyền lợi của gia đình họ mà còn góp phần vào công tác bảo tồn lịch sử, giúp các thế hệ sau hiểu rõ hơn về sự hy sinh vô cùng to lớn của các anh hùng liệt sĩ.

Những kết quả xét nghiệm ADN này không chỉ mang lại niềm an ủi cho các gia đình mà còn là minh chứng cho tinh thần “Uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam. Công tác này cũng mở ra một hướng đi mới trong việc xử lý các vấn đề liên quan đến liệt sĩ, giúp các gia đình có thể dễ dàng hơn trong việc tiếp cận quyền lợi và nhận được sự công nhận đúng đắn.