Khi hết hiệu lực thi hành, toàn bộ cơ chế về xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42 đang được thực hiện sẽ chấm dứt, việc xử lý “cục máu đông” nợ xấu của tổ chức tín dụng (TCTD) sẽ thực hiện theo quy định của pháp luật có liên quan, không được ưu tiên áp dụng một số chính sách được quy định tại Nghị quyết số 42. Điều này sẽ tác động lớn đến quá trình xử lý nợ xấu của các TCTD, VAMC (Công ty Quản lý tài sản), cũng như quá trình cơ cấu lại TCTD, đặc biệt trong bối cảnh diễn biến phức tạp của dịch bệnh Covid-19; đồng thời, sẽ không khuyến khích, huy động được các nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia cơ cấu lại các TCTD. Việc gián đoạn, thiếu hụt cơ chế, chính sách khuyến khích để hỗ trợ TCTD, VAMC xử lý nợ xấu, xử lý tài sản bảo đảm (TSBĐ) cũng sẽ kéo dài quá trình xử lý nợ xấu.

Thừa ủy quyền của Chính phủ, Thống đốc NHNH Việt Nam Nguyễn Thị Hồng báo cáo tổng kết thực hiện Nghị quyết số 42 tại phiên họp Quốc hội ngày 14/4/2022

Bên cạnh đó, các khó khăn, vướng mắc, bất cập, xung đột pháp lý giữa các văn bản quy phạm pháp luật ngành Ngân hàng với các văn bản quy phạm pháp luật khác (đặc biệt liên quan đến xử lý tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu) không được kịp thời tháo gỡ sẽ ảnh hưởng lớn đến tiến trình xử lý phá tan “cục máu đông” nợ xấu của hệ thống các TCTD, đặc biệt ảnh hưởng đến quá trình xử lý TCTD yếu kém.

Do đó, để tiếp tục nâng cao hiệu quả xử lý nợ xấu của hệ thống các TCTD và để có thêm thời gian kiểm chứng thực tiễn chính sách, giải pháp tại Nghị quyết số 42 nhằm nghiên cứu, đề xuất các giải pháp tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về xử lý nợ xấu, TSBĐ trong thời gian tới, tác giả đề xuất một số các giải pháp sau:

Thứ nhất, cần hoàn thiện hệ thống pháp lý về xử lý nợ xấu, TSBĐ. Nghị quyết số 42 đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho hoạt động xử lý nợ xấu của các TCTD, là chính sách đúng đắn, kịp thời của Đảng, Quốc hội, Chính phủ. Qua 5 năm triển khai, Nghị quyết số 42 thực sự đã mang lại những hiệu quả rõ rệt cho công tác xử lý nợ xấu của các TCTD, góp phần xử lý hiệu quả nợ xấu, đáp ứng nhu cầu vốn cho hoạt động động sản xuất, kinh doanh của nền kinh tế.

Trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 bùng phát mạnh trên phạm vi toàn cầu, tiếp tục ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi mặt kinh tế - xã hội của các quốc gia trên thế giới và Việt Nam, gây tác động tiêu cực đến thu nhập của các cá nhân, hộ gia đình và kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp. Điều này dẫn đến khả năng trả nợ của khách hàng vay suy giảm, nợ xấu của các TCTD có khả năng tiếp tục tăng mạnh trong thời gian tới. Do đó, việc tạo ra hành lang pháp lý ổn định cho việc xử lý nợ xấu là rất cần thiết.

Vì vậy, nên nghiên cứu, xây dựng ban hành Luật xử lý nợ xấu của các TCTD trên cơ sở kế thừa và hoàn thiện các quy định của Nghị quyết số 42 nhằm tạo hành lang pháp lý ổn định, bền vững cho việc xử lý nợ xấu của các TCTD.

Việc xây dựng Luật về xử lý nợ xấu của các TCTD cần tuân thủ trình tự, thủ tục quy định của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Do đó, để ban hành đuợc luật cần nhiều thời gian nghiên cứu, đánh giá, lấy ý kiến của các cơ quan, đơn vị có liên quan. Trong khi đó, Nghị quyết số 42 sẽ hết hiệu lực thi hành kể từ ngày 15/8/2022. Vì vậy, để tránh tạo ra khoảng trống pháp lý khi Nghị quyết số 42 hết hiệu lực thi hành và khi chưa ban hành được Luật, Chính phủ cần kiến nghị, đề xuất Quốc hội kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết so 42 trong giai đoạn 2022 - 2025.

Theo quy định của Luật ban hành quy phạm pháp luật, Quốc hội ban hành Nghị quyết để kéo dài thời hạn áp dụng của Nghị quyết. Để đảm bảo tính hiệu lực liên tục, cũng như phù hợp với thời gian họp của Quốc hội nên việc gia hạn Nghị quyết phải được thực hiện vào kỳ họp tháng 5 năm 2022 của Quốc hội. Do đó, để đảm bảo đúng trình tự, thủ tục và thời hạn theo quy định, Chính phủ kiến nghị, đề xuất Quốc hội cho phép áp dụng trình tự thủ tục rút gọn và thông qua Nghị quyết kéo dài thời hạn áp dụng Nghị quyết số 42 tại một kỳ họp vào tháng 5 năm 2022.

Thứ hai, về hỗ trợ công tác xử lý nợ xấu để việc xử lý nợ xấu được triển khai có hiệu quả trên thực tế, tháo gỡ những khó khăn vướng mắc trong việc xử lý xấu nói chung và xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42 nói riêng thông qua việc quyết định mục tiêu, chỉ tiêu, chính sách, nhiệm vụ cơ bản phát triển kinh tế - xã hội dài hạn và hằng năm của đất nước;

Thứ ba, cần xem xét đến khía cạnh xử lý nợ xấu khi quyết định chính sách cơ bản về tài chính, tiền tệ quốc gia; đặc biệt là quy định liên quan đến thuế (bao gồm việc thực hiện nghĩa vụ thuế trong quá trình xử lý TSBĐ khi thu hồi nợ xấu của các TCTD).

Trong triển khai, Tòa án nhân dân các cấp cần thi hành quy định về thủ tục rút gọn theo quy định pháp luật để giải quyết nhanh chóng yêu cầu khởi kiện theo quy định của Nghị quyết số 42 và Nghị quyết số 03/2018/NQ-HĐTP; phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an, Cơ quan thi hành án dân sự sớm có văn bản chỉ đạo về việc thực hiện quy định về hoàn trả các TSBĐ là vật chứng của vụ án hình sự sau khi đã hoàn tất các thủ tục xác định chứng cứ quy định tại Nghị quyết số 42; phối hợp với Cơ quan thi hành án dân sự sớm xây dựng hệ thống dữ liệu liên quan đến các vụ việc đang được thụ lý giải quyết và cho phép các TCTD được tra cứu trích xuất.

Xử lý nợ xấu không chỉ là việc của một giai đoạn mà thực tiễn cho thấy nợ xấu là một vấn đề luôn tồn tại song song với quá trình cho vay, quy mô tín dụng nền kinh tế càng lớn thì lượng nợ xấu cần phải xử lý càng lớn theo. Ngoài ra, những khó khăn kinh tế do tác động xấu từ dịch Covid-19 cũng đặt thêm các thách thức mới trong xử lý nợ xấu của ngành Ngân hàng.

Do vậy, để quá trình xử lý nợ xấu được thuận lợi, giảm thời gian và chi phí cho các TCTD và xã hội, cần tiếp tục nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung, thay thế và đề xuất hoàn thiện quy định của pháp luật về xử lý nợ xấu, TSBĐ của khoản nợ xấu trên cơ sở thực tiễn áp dụng các quy định tại Nghị quyết số 42 (trong đó bao gồm việc luật hóa các chính sách quy định tại Nghị quyết số 42 để tiếp tục triển khai, áp dụng trong xử lý nợ xấu của TCTD theo hướng ban hành một luật riêng quy định về xử lý nợ xấu)./.