1. Hậu Covid- 19 là gì?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới: “Tình trạng hậu Covid-19 xảy ra ở các cá thể có tiền sử nghi ngờ hoặc chẩn đoán xác định mắc Sars-CoV-2, thường 3 tháng kể từ khi bệnh khởi phát, với triệu chứng kéo dài ít nhất 2 tháng mà không tìm được chẩn đoán thay thế”.

Với trẻ em, hậu Covid-19 là thuật ngữ để chỉ một nhóm triệu chứng tồn tại lâu dài (như mệt mỏi, rối loạn vị giác, đau đầu, ho, khó thở…) trẻ gặp phải sau mắc Covid-19 trong vòng 3 tháng và có ảnh hưởng đến hoạt động hằng ngày của trẻ. Các triệu chứng này có thể tồn tại từ lúc mắc bệnh ban đầu hoặc mới xuất hiện sau khi đã khỏi bệnh và không do các căn nguyên khác gây ra.

2. Hậu Covid-19 có hay gặp không?

Tỷ lệ trẻ em có các triệu chứng dai dẳng sau mắc Covid-19 khá dao động tùy theo nghiên cứu ở các quốc gia khác nhau, ở các lứa tuổi và quần thể khác nhau, cũng như cách xác định thời gian xuất hiện triệu chứng khác nhau. Hơn nữa, các triệu chứng hay gặp của hậu Covid-19 ở trẻ em cũng đa dạng và thay đổi, tỷ lệ mắc các triệu chứng cũng khác nhau. Do đó, hiện nay con số chính xác tỷ lệ mắc hậu Covid-19 ở trẻ em chưa rõ.

3. Các biểu hiện của hậu covid -19

- Vấn đề về hô hấp: Covid-19 thường ảnh hưởng đến phổi nhất, nên các triệu chứng hô hấp kéo dài khá phổ biến, bao gồm: Ho, đau ngực, khó thở. Các triệu chứng này có thể kéo dài 3 tháng hoặc lâu hơn.

- Vấn đề về tim mạch: Các triệu chứng của viêm cơ tim có thể xảy ra, bao gồm: Đau ngực, khó thở, nhịp tim không đều và mệt mỏi.

- Mùi và vị: Khoảng 1/4 trẻ em từ 10-9 tuổi bị thay đổi mùi, vị giác khiến ảnh hưởng đến thói quen ăn uống và đặc biệt khiến trẻ có thể không nhận ra một số mùi nguy hiểm (khói, khét khi cháy, chập điện...)

- Các vấn đề về thần kinh: Giai đoạn Covid-19 cấp tính có thể gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh. Trong một số trường hợp hiếm có thể dẫn đến đột quỵ hoặc viêm não.Trẻ em đã từng bị Covid-19 có thể có những thay đổi nhỏ về chú ý, ngôn ngữ, vận động và tâm trạng.

Mệt mỏi về tinh thần: Đãng trí hơn, giảm khả năng chú ý, học tập khó khăn hơn, đọc chậm hơn, đọc ngắt quãng, đọc lặp lại nhiều lần, khả năng viết chậm hơn… có thể xảy ra. Nếu trẻ căng thẳng, ngủ không đủ giấc có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng này.

- Mệt mỏi về thể chất: Trẻ có thể dễ mệt mỏi hơn và sức chịu đựng khi hoạt động kém hơn, ngay cả khi không có các tổn thương về tim mạch hoặc hô hấp do virus gây ra.

- Đau đầu: Đau đầu là một triệu chứng phổ biến trong và sau khi mắc Covid-19. Ngủ đủ giấc, uống nhiều nước, ăn uống lành mạnh và hạn chế căng thẳng có thể giúp trẻ giảm bớt.

- Sức khỏe tâm thần và hành vi: Covid-19 có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của trẻ. Đặc biệt, đối với trẻ đang mắc các rối loạn, bệnh tâm thần/hành vi, việc phải nhập viện, cách ly, nghỉ học… có thể làm cho các triệu chứng trầm trọng hơn.

- Hội chứng viêm đa hệ cơ quan ở trẻ em (MIS-C): Đây là một biến chứng hiếm gặp nhưng rất nặng, có nguy cơ dẫn đến tử vong, thường xảy ra từ 2 đến 6 tuần sau khi mắc Covid-19. Nhiều cơ quan trong cơ thể bao gồm tim, phổi, thận, não, da, mắt, các cơ quan tiêu hóa... có thể bị tổn thương. 
Các biểu hiện bao gồm sốt dài hơn 3 ngày kèm theo: 

• Tổn thương da niêm mạc (nổi ban, đỏ mắt, môi đỏ, lưỡi đỏ như quả dâu tây, phù nề bàn 
• tay, bàn chân); 
• Rối loạn tiêu hóa (đau bụng, tiêu chảy, nôn); 
• Suy tim (mệt, xanh tái, môi nhợt, tay chân lạnh).

- Các triệu chứng của bệnh đái tháo đường: Đi tiểu thường xuyên, trẻ hay khát nước, nhanh đói, giảm cân, mệt mỏi, buồn nôn, nôn, đã được báo cáo ở một số trẻ em mắc Covid-19.

4. Khi nào cần đưa trẻ đi khám sau khi trẻ bị mắc Covid-19 cấp tính?

Sau khi trẻ khỏi Covid-19 sẽ dần bình phục, có thể trở lại các hoạt động thường nhật.Tuy nhiên sau trải qua một đợt bệnh thì cơ thể cần nhiều thời gian để hồi phục cũng như sẽ gặp phải tình trạng hậu Covid-19 kéo dài.

Hiện tại chưa thể biết chính xác được khoảng thời gian hậu Covid-19 kéo dài bao lâu.Tuy nhiên nếu kéo dài hơn 4 tuần hoặc trẻ có các dấu hiệu của hậu covid – 19: Ho kéo dài, đau ngực, khó thở nhiều hoặc khó thở lúc nghỉ ngơi, sốt cao liên tục, phát ban, viêm kết mạc,mệt mỏi, li bì …thì cần đưa trẻ đi khám ngay.

5. Một trẻ nghi ngờ bị hậu Covid-19 được khám và điều trị như thế nào?

Khi tới khám, trẻ sẽ được các bác sỹ nhi khoa thăm khám, đánh giá sức khỏe tổng thể, xác định các triệu chứng chính hiện tại. Nếu cần thiết, có chỉ định, trẻ sẽ được hội chẩn hoặc thăm khám lại bởi các bác sỹ chuyên khoa khác nhau. Trẻ sẽ được kiểm tra các xét nghiệm, các biện pháp thăm dò như chụp phim, siêu âm, đánh giá chức năng hô hấp… và có kế hoạch điều trị cụ thể cho từng trẻ.

6. Làm thế nào để dự phòng hậu Covid-19 cho trẻ?

Do chưa tìm ra được nguyên nhân rõ ràng của hậu Covid-19, nên hiện nay chưa có bất kỳ một biện pháp vật lý, thuốc hay thực phẩm nào giúp ngăn chặn việc xuất hiện hậu Covid-19. Phương pháp duy nhất giúp không xuất hiện hậu Covid-19 là dự phòng nhiễm Sars-CoV-2 cho trẻ bằng các biện pháp phòng bệnh thích hợp và tiêm vaccine COVID-19 khi có chỉ định. Khi trẻ mắc Covid-19, cần theo dõi, chăm sóc trẻ theo đúng hướng dẫn của nhân viên y tếvà đưa trẻ tới khám, điều trị tại các cơ sở y tế kịp thời.

Khi thấy trẻ xuất hiện các triệu chứng bất thường sau mắc Covid-19, cha mẹ có thể đưa con đến khám hậu Covid19 tại Khoa nhi Bệnh viện đa khoa hà Đông để được thăm khám và điều trị kịp thời.