Phủ Chính Phủ Dầy: Từ gốc tích tới gìn giữ hồn cốt Văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu

2024-05-10 18:15:03 0 Bình luận
Văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu trong đời sống tâm linh của người Việt là một tín ngưỡng dân gian thuần Việt, có lịch sử lâu đời, đã được gìn giữ và phát huy suốt bao năm qua tại Quần thể Di tích Lịch sử - Văn hóa Phủ Dầy thuộc thôn Tiên Hương, xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định.

Lăng Thánh Mẫu Liễu Hạnh tại thôn Tiên Hương, xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định

Tín ngưỡng thờ Mẫu ra đời và phát triển trong lòng dân tộc, có nhiều giá trị tốt đẹp. Trải qua biến thiên của lịch sử dân tộc, tín ngưỡng thờ Mẫu đã và đang không ngừng khẳng định vai trò của mình trong đời sống tâm linh của người Việt, thể hiện khát vọng về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc trong thế giới thực tại. Tín ngưỡng thờ Mẫu đã tự biến đổi mình bằng cách dung hợp và tiếp biến những giá trị của các tôn giáo, tín ngưỡng dân gian khác (như Phật giáo, Nho giáo, Đạo giáo, Hồi giáo...). Tín ngưỡng thờ Mẫu thể hiện ước mơ của người dân về sự sinh sôi nảy nở đem lại cuộc sống ấm no. Đồng thời, nó cũng chính là lòng tin của con người vào sự linh thiêng của các vị Thánh Mẫu và thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” trong tâm thức của người Việt. Đây cũng chính là giá trị nhân văn và đạo đức truyền thống của dân tộc Việt Nam.

Tín ngưỡng thờ Mẫu hướng con người ta đến giá trị chân - thiện - mỹ để họ sống tốt hơn, đẹp hơn, biết đối nhân xử thế, có tấm lòng bao dung độ lượng, biết thờ phụng ông bà tổ tiên, biết ơn những người anh hùng, những người có công với đất nước. Những vị Thánh Mẫu được tôn thờ đã được lịch sử hóa gắn với danh tiếng và những công trạng. Ở các Mẫu chứa đựng một tinh thần yêu nước, yêu chuộng hòa bình và công lý, đấu tranh bảo vệ những người yếu đuối, lương thiện, trừ gian diệt ác. Tín ngưỡng thờ Mẫu mang tính nhân văn ở chỗ, những người đến cúng Mẫu không có sự phân biệt giàu sang, nghèo hèn, không phân biệt tầng lớp, giai cấp, địa vị trong xã hội. Tất cả mọi người đến với Mẫu đều bằng cái tâm trong sáng, với cầu mong Mẫu thần ban phúc, che chở, giúp cho tâm được bình an. Tín ngưỡng thờ Mẫu với tư cách là một bộ phận của tín ngưỡng dân gian đã góp phần tạo nên sắc thái tâm linh, một diện mạo văn hóa trong đời sống tâm linh của người Việt.

Quần thể Di tích Lịch sử - Văn hóa Phủ Dầy thuộc thôn Tiên Hương, xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định

Ở Việt Nam, đạo Mẫu nói chung và Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ nói riêng có ở nhiều nơi, nhưng Nam Định được coi là trung tâm thờ cúng Thánh Mẫu, trong đó Quần thể Di tích Lịch sử - Văn hóa Phủ Dầy là tâm điểm của hoạt động thực hành tín ngưỡng này. Phủ Dầy ở thôn Tiên Hương, xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định là một quần thể kiến trúc nổi tiếng liên quan đến Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt. Ðây là quần thể di tích được kiến thiết tôn tạo giữa một khu vực địa lý có nhiều dấu vết của người tiền sử, với những di vật văn hóa thời kỳ đồ đá. Phủ Dầy là một hiện tượng tín ngưỡng dân gian thuần Việt đã xuất hiện và tồn tại gần 4 thế kỷ nay. Những chuyện thần thánh, những truyền thuyết huyền bí và linh ứng từ mấy trăm năm nay đã thu hút nhiều người đến lễ Mẫu mỗi năm.

Theo các tài liệu lịch sử đã được kiểm chứng, truyền thuyết về Mẫu được lan truyền từ thế kỷ 16 tới nay: “Thánh Mẫu là công chúa con Ngọc Hoàng xuống trần đầu thai vào một gia đình họ Trần Lê xưa kia là thôn An Thái nay là thôn Tiên Hương, xã Kim Thái, lấy chồng họ Trần ở cùng thôn. Vì vậy hiện nay làng Tiên Hương còn có nhà thờ tổ (còn gọi là Phủ Nội) đã được xây dựng từ mấy trăm năm trước, thờ các vị tiên tổ họ Trần Lê. Trong Phủ Nội còn có bản gia phả ghi rõ Mẫu được sinh ra tại thôn này có cha là ông Lê Thái Công, mẹ là Trần Thị Phúc. Tại thôn Tiên Hương còn có di tích Lăng Mẫu, được coi là nơi chôn cất xác phàm của Mẫu cùng các bậc tiên tổ của dòng họ Trần Lê.” Thánh Mẫu Liễu Hạnh được thờ cúng ở nhiều nơi nhưng ở Phủ Dầy là lớn nhất và độc đáo hơn cả.

Ngày 1/12/2016, tại Phiên họp Uỷ ban Liên Chính phủ về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể lần thứ 11 của UNESCO diễn ra tại thành phố Addis Ababa, Cộng hòa dân chủ Liên bang Ethiopia, di sản “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” đã chính thức được UNESCO ghi danh tại Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Vào năm 2026, “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt” tròn 10 năm được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của thế giới.

Công đức vô lượng gìn giữ và trao truyền di sản Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu của hai cố đại lão Thủ nhang Phủ Chính: Trần Viết Đức (đứng thứ 3 từ trái sang) và NNND Trần Thị Duyên

Ngày nay nói tới Văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt, ai ai cũng biết đây là Di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận. Nhưng ít ai biết được để có được sự ghi danh vươn tầm nhân loại một phần nhờ vào việc xây dựng những nền móng đầu tiên, người nắm giữ hồn cốt trong dòng chảy lịch sử phát triển của Phủ Chính Phủ Dầy. Đó chính là công đức vô lượng không mệt mỏi trong đó có cả máu, mồ hôi và nước mắt của hai cụ cố Thủ nhang Phủ Chính: Trần Viết Đức và Trần Thị Duyên. Theo dòng tín ngưỡng và lịch sử của dân tộc, chúng ta có được ngày hôm nay để sống trong Đạo Mẫu cũng như thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu, chúng ta luôn luôn tâm niệm và trân quý công sức của ông cha ta để lại. Nếu như cố đại lão đồng đền Phủ Chính Nghệ nhân nhân dân Trần Thị Duyên được coi là “báu vật nhân văn thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu” có công gìn giữ và trao truyền di sản thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu hơn 50 năm qua; thì cố đại lão Thủ nhang Phủ Chính Trần Viết Đức là người luôn đi bên cạnh, song hành cùng cụ bà và âm thầm hoằng dương Đạo Mẫu, làm việc liên tục không ngừng nghỉ để cho Đạo Mẫu được trường tồn, được phát triển. Ngày nay trên từng viên gạch, trên từng vật thờ cúng của Phủ Chính Phủ Dầy ai hiểu cũng đều cảm nhận được hơi thở và thuộc tính của hai cụ còn đang ở đâu đây.

Thủ nhang Phủ Chính Phủ Dầy - NNƯT Trần Kim Huệ thực hiện nghi lễ thờ Mẫu Tam phủ của người Việt

Một trong người truyền nhân xuất sắc của hai cụ là Nghệ nhân ưu tú Trần Kim Huệ - Thủ nhang Phủ Chính Phủ Dầy hiện nay đã luôn luôn giữ được các bản sắc tinh túy của đạo Mẫu và phẩm giá, phẩm hạnh từ hai cụ để lại. Người phụ nữ Kim Huệ nhỏ bé ấy với “chân trần chí thép” đã phát triển hoằng dương Đạo Mẫu lên một tầm cao mới, vươn ra thế giới để ghi danh tầm nhân loại, mà vẫn giữ sự thuần tịnh.

Hiện nay, Văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu được cơ quan chính quyền các cấp từ trung ương tới địa phương quan tâm và cấp phép tổ chức các hoạt động của Đạo Mẫu, Lễ Hội Phủ Dầy, nghiên cứu Thánh Mẫu Phủ Dầy và kết quả là một nền văn hóa Đạo Mẫu Việt Nam nói chung và các Thánh Mẫu Phủ Dầy phát triển rực rỡ như ngày nay. Chỉ hai năm nữa thôi sẽ tròn 10 năm “Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Sắc phong, sử sách, vết tích, quá trình nghiên cứu, hội thảo vẫn còn đó. Chính vì vậy, mỗi người dân tộc chúng ta cần có những cái nhìn đúng đắn về nơi gốc tích của Thánh Mẫu Tam phủ nằm tại Phủ Chính Phủ Dầy thuộc thôn Tiên Hương, xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định. Từ đó để toàn thể mọi người tránh được những điều xuyên tạc, rèm pha không đúng với sự thật gây hoang mang cho dư luận; những lời lẽ tiêu cực, khiếm nhã trên các trang mạng xã hội gây ra những hình ảnh xấu tới du khách thập phương và trong mắt du khách quốc tế; hơn cả là gây mất tinh thần đoàn kết giữa những người con mang trong mình tín ngưỡng thờ Mẫu từ bao lâu nay. Vì vậy, hãy cùng nhau gìn giữ và phát triển, cùng nhau hướng thiện trên con đường hoằng dương Đạo Mẫu còn đầy nỗi lo xa và vất vả ở phía trước

Trải qua rất nhiều thăng trầm từ chiến tranh, dịch bệnh hay cả những ý kiến tiêu cực phù phiếm thế nhưng tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt vẫn trường tồn và là một bộ phận không thể thiếu trong bản sắc văn hóa của dân tộc. Con cháu chúng ta bây giờ có thể mở lòng mình đón nhận Đạo Mẫu một cách khoa học, tôn nghiêm và thành kính.

Tạp chí điện tử Hoà Nhập, cơ quan ngôn luận của Hiệp hội Doanh nghiệp của Thương binh và NKT Việt Nam, liên tục cập nhật thông tin liên quan về lĩnh vực kinh doanh của Thương binh và Người khuyết tật như: Đầu tư, kinh doanh, thương mại, dịch vụ, bất động sản, sức khỏe. Ngoài ra, Tạp chí cũng xin giới thiệu tới độc giả những bài viết về chính sách cho người có công, tấm gương thương binh, người khuyết tật vượt khó, doanh nhân thương binh, người khuyết tật tiêu biểu, doanh nghiệp của thương binhngười khuyết tật. Kính mời độc giả đón đọc. Mọi ý kiến đóng góp và chia sẻ xin liên hệ qua email tapchihoanhap@gmail.com.

Ý kiến độc giả

0

BIDV đứng đầu ngành ngân hàng Việt Nam trong danh sách Fortune Southeast ASIA 500

Tạp chí danh tiếng Fortune (Mỹ) vừa công bố bảng xếp hạng 500 doanh nghiệp lớn nhất Đông Nam Á năm 2025 (Fortune Southeast Asia 500), trong đó Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) được xếp ở vị trí thứ 43, là ngân hàng có thứ hạng cao nhất toàn ngành Ngân hàng Việt Nam, đồng thời là doanh nghiệp Việt Nam dẫn đầu về quy mô tổng tài sản.
2025-06-18 15:40:54

Về thăm mảnh đất của những anh hùng- Quảng Trị

Trong bối cảnh cả nước vừa trải qua không khí hào hùng kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, hướng tới kỷ niệm 80 năm ngày thành lập nước cùng với đó năm nay cũng sẽ tổ chức lễ kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ (27/7/1947 – 27/7/2025). Chính vì vậy, dịp 27/7 năm nay cũng mang nhiều ý nghĩa đặc biệt, gợi nhắc đến những mất mát, hy sinh trong chiến tranh cũng như trách nhiệm gìn giữ truyền thống đạo lý của dân tộc.
2025-06-17 15:59:13

Herbalife Việt Nam đồng hành cùng giải chạy VnEpxress Marathon Quy Nhơn với hơn 12.000 người tham gia

Quy Nhơn, tháng 6 năm 2025 - Herbalife Việt Nam, một trong những Công ty hàng đầu về sức khỏe và thể chất, là nhà Tài Trợ Dinh Dưỡng cho giải chạy VnExpress Marathon Quy Nhơn năm thứ ba liên tiếp. Giải chạy VnEpxress Marathon Quy Nhơn 2025, được tổ chức từ ngày 13 đến 15 tháng 6, đã thu hút hơn 12.000 vận động viên tham gia – con số cao nhất trong lịch sử sáu năm tổ chức giải.
2025-06-17 09:19:26

Tổng Bí thư Tô Lâm: Định hình một tầm nhìn mới cho Thủ đô trong thời đại mới

Sáng 16/6, tại Hà Nội, Tổng Bí thư Tô Lâm và Đoàn công tác Trung ương đã làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội về kết quả triển khai các nghị quyết, kết luận của Trung ương gần đây; việc sắp xếp tổ chức bộ máy của thành phố; ổn định tình hình mọi mặt của thành phố; quốc phòng, an ninh; lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ tăng trưởng kinh tế; an sinh xã hội; thực hiện 2 thông báo của Văn phòng Trung ương Đảng về kết quả chuyến thăm và làm việc của đồng chí Tổng Bí thư với Ban Thường vụ Thành ủy.
2025-06-16 18:34:44

Hội Nông dân TP.Hải Phòng tổng kết 10 năm ‘học tập và làm theo Bác’

Hội Nông dân TP.Hải Phòng vừa tổ chức hội nghị tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị (khóa XII) về “đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; sơ kết công tác Hội và phong trào nông dân 6 tháng đầu năm.
2025-06-16 11:08:22

Hiệp hội VAIDE tuyển dụng

Hiệp hội Doanh nghiệp của thương binh và người khuyết tật Việt Nam (VAIDE)cần tuyển: Nhân viên văn phòng có nghiệp vụ kế toán làm việc tại Hà Nội.
2025-06-16 10:46:35
Đang tải...