Điều 1 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 quy định đơn vị hành chính của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam bao gồm:

• Tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (gọi chung là cấp tỉnh); 

• Huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc Trung ương (gọi chung là cấp huyện); 

• Xã, phường, thị trấn (gọi chung là cấp xã); 

• Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quyết định thành lập. 

Ảnh minh họa

Tùy theo điều kiện địa lý, dân cư, yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, các đơn vị hành chính cấp huyện tại các đảo, quần đảo (gọi chung là hải đảo) có thể không tổ chức đơn vị hành chính cấp xã.

Điều 2 của Luật quy định, chính quyền địa phương tại các đơn vị hành chính được nêu ở Điều 1 gồm có Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân.

Đối với Ủy ban nhân dân cấp xã, từ ngày 01/03/2025, nhiệm vụ và quyền hạn sẽ được phân định theo từng đơn vị xã, thị trấn và phường. Điều 22 Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 quy định nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân cấp xã gồm:

• Xây dựng, trình Hội đồng nhân dân cùng cấp nghị quyết về các nhiệm vụ thuộc thẩm quyền theo Luật; 

• Quyết định các biện pháp bảo đảm thi hành Hiến pháp và pháp luật trên địa bàn; 

• Quyết định dự toán thu, chi ngân sách địa phương; điều chỉnh dự toán ngân sách trong trường hợp cần thiết; phê chuẩn quyết toán ngân sách; 

• Đưa ra biện pháp phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội; bảo vệ tài sản công, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của công dân, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật khác; 

• Quyết định biện pháp xây dựng cơ sở hạ tầng, công trình công cộng trên địa bàn theo quy định pháp luật; 

• Xem xét, cho ý kiến về việc thành lập, giải thể, sáp nhập, chia tách đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính cấp mình. 

Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm tổ chức thi hành Hiến pháp và pháp luật; thực hiện nghị quyết của Hội đồng nhân dân cùng cấp; bảo đảm cơ sở vật chất, nhân lực để thực thi pháp luật trên địa bàn; quản lý hành chính nhà nước theo nguyên tắc thống nhất, hiệu quả, minh bạch và phục vụ Nhân dân.

Ngoài ra, Ủy ban nhân dân cấp xã cũng có quyền ban hành, sửa đổi, bãi bỏ văn bản thuộc thẩm quyền khi xét thấy không còn phù hợp; thực hiện các nhiệm vụ được phân cấp, ủy quyền theo quy định pháp luật.

Đối với Ủy ban nhân dân thị trấn, ngoài các quyền hạn trên, còn có nhiệm vụ:

• Xây dựng, trình Hội đồng nhân dân cùng cấp nghị quyết về quy hoạch, phát triển thị trấn theo quy định pháp luật; 

• Đề ra biện pháp xây dựng nếp sống văn minh đô thị, quản lý dân cư đô thị. 

Đối với Ủy ban nhân dân phường, ngoài các quyền hạn chung, còn có nhiệm vụ:

• Quyết định các biện pháp bảo đảm thực thi Hiến pháp và pháp luật trên địa bàn; 

• Quyết định dự toán thu, chi ngân sách địa phương và điều chỉnh trong trường hợp cần thiết; 

• Đưa ra biện pháp phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh, trật tự xã hội, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; 

• Cho ý kiến về việc thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính cấp mình; 

• Xây dựng nếp sống văn minh đô thị, quản lý dân cư theo quy định pháp luật. 

Khoản 2 Điều 49 của Luật cũng nêu rõ, tổ chức chính quyền đô thị tại TP. Hồ Chí Minh, TP. Đà Nẵng, TP. Hải Phòng tiếp tục thực hiện theo Nghị quyết 131/2020/QH14 của Quốc hội về tổ chức chính quyền đô thị tại TP. Hồ Chí Minh, Nghị quyết 98/2023/QH15 về các cơ chế đặc thù phát triển TP. Hồ Chí Minh, Nghị quyết 136/2024/QH15 về tổ chức chính quyền đô thị tại TP. Đà Nẵng và Nghị quyết 169/2024/QH15 về tổ chức chính quyền đô thị tại TP. Hải Phòng.

Ủy ban nhân dân quận tại các đơn vị hành chính không tổ chức cấp chính quyền địa phương ở TP. Hồ Chí Minh, TP. Đà Nẵng, TP. Hải Phòng sẽ có thêm nhiệm vụ theo quy định tại điểm i khoản 1 Điều 18 của Luật.

Riêng tổ chức chính quyền đô thị tại TP. Hà Nội được thực hiện theo quy định của Luật Thủ đô 2024.

Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2025 có hiệu lực từ ngày 1/3.