Hiện nay, tỉnh Nghệ An có 973.011,94 ha đất rừng trên tổng 1.648.649,51 ha diện tích đất tự nhiên, là tỉnh có diện tích lớn nhất trong 6 tỉnh vùng Bắc Trung Bộ tham gia thí điểm ERPA, địa bàn chủ yếu thuộc vùng núi cao, đa dạng về dân tộc, có điều kiện đời sống, văn hoá xã hội khó khăn và trong bối cảnh nguồn vốn ngân sách phục vụ công tác quản lý bảo vệ rừng chưa đầy đủ.

Trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm với tĩnh Hà Tĩnh

Nhưng bằng sự nỗ lực tích cực, tháo gỡ mọi vướng mắc, các nguồn thu từ dịch vụ môi trường rừng và nguồn thu từ Thoả thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ đã duy trì sự ổn định. Góp phần giảm áp lực cho ngân sách nhà nước trong công tác quản lý bảo vệ rừng, đồng thời tạo ra nhiều việc làm, tăng thu nhập, cải thiện đời sống của người làm nghề rừng, người bảo vệ rừng; đặc biệt là đồng bào vùng cao, vùng xa của tỉnh, góp phần giữ vững quốc phòng an ninh, trật tự an toàn xã hội, duy trì độ che phủ rừng trên địa bàn toàn tỉnh.

Sau khi Nghị định số 107/2022/NĐ-CP có hiệu lực và được triển khai, tỉnh Nghệ An đã ban hành kế hoạch, nhằm cụ thể hóa kế hoạch chia sẻ lợi ích từ Thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ. Chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường, Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng, các cơ quan chuyên môn tham mưu, phê duyệt điều chỉnh kế hoạch tài chính tổng thể; danh sách đối tượng; kế hoạch tài chính, định mức khoán bảo vệ rừng; số lần, thời gian chi trả tiền ERPA cho các đối tượng.

Đối với việc tiếp nhận nguồn thu từ ERPA, đến nay, toàn tỉnh đã tiếp nhận 356.465 triệu đồng; trong đó thu điều phối từ quỹ Trung ương 355.587 triệu đồng; lãi tiền gửi 878 triệu đồng. Và đã giải ngân được 301.130 triệu đồng, đạt 85% so với tổng nguồn thu. Theo kế hoạch năm 2024, tỉnh đã giải ngân 177.651 triệu đồng, đạt 81% kế hoạch, gồm kinh phí quản lý 4.370 triệu đồng, các đối tượng hưởng lợi 173.281 triệu đồng.

Còn năm 2025, đến nay đã giải ngân được 123.479 triệu đồng, gồm kinh phí quản lý 2.149 triệu đồng, các đối tượng hưởng lợi 121.330 triệu đồng. Trong đó, các hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư là 30.999 triệu đồng cho 31.676 chủ rừng; 13 chủ rừng là tổ chức 87.763 triệu đồng, và 2.568 triệu đồng cho các UBND cấp xã được nhà nước giao quản lý rừng. Những kinh phí này nằm trong kế hoạch của năm 2024 chuyển sang và kinh phí năm 2025 đã được phê duyệt.

Tổ chức tuyên truyền, phổ biến kiến thức cho các chủ rừng

Bằng các hình thức chi trả đúng theo quy định của Nghị định số 107/2022/NĐ-CP và sổ tay hướng dẫn thực hiện ERPA của Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm. Với chủ rừng là tổ chức, UBND xã, tổ chức khác được nhà nước giao trách nhiệm quản lý rừng được chi trả qua tài khoản ngân hàng. Còn đối với các chủ rừng hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư, trên cơ sở kiểm tra, đủ điều kiện thì Quỹ tỉnh chi trả qua tài khoản ngân hàng. Và những trường hợp còn lại, tiến hành các bước, thủ tục theo quy định để chi trả qua doanh nghiệp cung ứng dịch vụ bưu chính công ích.

Ngoài ra, công tác kiểm tra, giám sát được thực hiện thường xuyên, liên tục, về các hoạt động chi trả, quản lý sử dụng tiền và các nội dung liên quan đến ERPA và đã có 278 cuộc kiểm tra do Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng, chủ rừng là tổ chức phối hợp với các bên liên quan thực hiện. Phối hợp với các hoạt động truyền thông, tăng cường năng lực, tổ chức tuyên truyền về Nghị định 107/2022/NĐ-CP, tập huấn cho các chủ rừng; và thực hiện việc đảm bảo an toàn môi trường và xã hội, xử lý các vi phạm, giải quyết khiếu nại.

Nhờ đó, mà việc triển khai thực hiện thí điểm Thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ ở Nghệ An đã có nhiều hiệu quả từ công tác bảo vệ, phát triển rừng, đến việc hỗ trợ cải thiện sinh kế cho người dân và hỗ trợ kinh phí cho các chủ rừng là tổ chức, cũng như những đóng góp khác.

Nguồn kinh phí ERPA được chi trả đến hơn 31 nghìn chủ rừng là hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư thôn bản, mà phần lớn là người dân vùng cao có hoàn cảnh khó khăn, và các chủ rừng là các tổ chức.  Từ đó, đã mang lại hiệu quả rõ rệt, góp phần nâng cao cơ sở hạ tầng, cải thiện đời sống văn hoá, tinh thần, góp phần nâng cao đời sống của người dân. Cũng như giảm gánh nặng ngân sách Nhà nước và nâng cao tính chủ động của các chủ rừng là tổ chức trong công tác bảo vệ rừng.

Đường giao thông nông thôn được làm từ kinh phí ERPA tại xã Kim Bảng, tỉnh Nghệ An

Mặc dù, nhiều công trình sinh kế tại cộng đồng được hỗ trợ từ nguồn ERPA như hệ thống đèn chiếu sáng, đường bê tông, hàng rào nhà văn hoá...bị hư hỏng, cuốn trôi do ảnh hưởng của mưa bão, lũ lụt. Và nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện 107/2022/NĐ-CP, việc rà soát, thống kê, lập danh sách đối tượng, việc quản lý của các cấp còn lúng túng. Cơ sở dữ liệu về lâm nghiệp chưa thật sự đồng bộ, đặc biệt cơ sở dữ liệu về diễn biến rừng được kế thừa từ nhiều nguồn dữ liệu từ trước đến nay..dẫn đến việc thực hiện còn khó khăn hơn.

Nhưng với mục đích, ý nghĩa và tầm quan trọng của Nghị định, tỉnh luôn quan tâm, sâu sát, rút kinh nghiệm sau mỗi lần triển khai thí điểm, ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết đồng bộ, nhằm thuận lợi trong việc triển khai rộng rãi. Phối hợp chặt chẽ giữa chủ rừng, UBND xã và Quỹ Bảo vệ và phát triển rừng tỉnh để nâng cao hiệu quả triển khai, kịp thời tháo gỡ khó khăn, đảm bảo tính minh bạch, quyết tâm đến cuối năm 2025 tỉnh Nghệ An giải ngân được 324.166 triệu đồng, theo kế hoạch.