Bài 8: Chuyện vui buồn quanh những quyển sổ đỏ

Từ những tín hiệu vui…

Luật Đất đai (Luật số 13/2003/QH11) được Quốc Hội khóa XI, kỳ họp thứ 4 thông qua ngày 26/11/2003, có hiệu lực từ ngày 1/7/2004 quy định: “Nhà nước cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho những trường hợp sau đây: 1) Người được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, trừ trường hợp thuê đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích công ích của xã, phường, thị trấn; 2) Người được Nhà nước giao đất, cho thuê đất từ ngày 15/10/1993 đến trước ngày Luật này có hiệu lực thi hành mà chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; 3) Người đang sử dụng đất theo quy định tại Điều 50 và Điều 51 của Luật này mà chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; 4) Người được chuyển đổi, nhận chuyển nhượng, được thừa kế, nhận tặng cho quyền sử dụng đất; người nhận quyền sử dụng đất khi xử lý hợp đồng thế chấp, bảo lãnh bằng quyền sử dụng đất để thu hồi nợ; tổ chức sử dụng đất là pháp nhân mới được hình thành do các bên góp vốn bằng quyền sử dụng đất; 5) Người được sử dụng đất theo bản án hoặc quyết định của Toà án nhân dân, quyết định thi hành án của cơ quan thi hành án hoặc quyết định giải quyết tranh chấp đất đai của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã được thi hành; 6) Người trúng đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất; 7) Người sử dụng đất quy định tại các điều 90, 91 và 92 của Luật này; 8) Người mua nhà ở gắn liền với đất ở; 9) Người được Nhà nước thanh lý, hoá giá nhà ở gắn liền với đất ở.

Việc để mất 3.000 phôi sổ đỏ khiến dư luận lo ngại về nguy cơ lợi dụng số phôi sổ đỏ đã mất để làm giả sổ đỏ lừa đảo ở cả 63 tỉnh thành. (Ảnh minh họa)

Và cũng tại Luật này, Điều 48 cũng quy định rõ: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất được cấp cho người sử dụng đất theo một mẫu thống nhất trong cả nước đối với mọi loại đất. Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do Bộ Tài nguyên và Môi trường phát hành.

Vấn đề thủ tục hành chính, nhất là trong lĩnh vực đất đai, từ lâu đã là “nỗi khổ” của nhiều người. Chính vì “nỗi khổ” này mà trên thực tế nhiều nơi đã đẻ ra một tầng lớp trung gian chuyên cấu kết với cán bộ địa chính biến chất chuyên lo việc “chạy” cấp sổ đỏ. Dân gian thường gọi lớp người này với cái tên “Cò sổ đỏ”.  

Theo thời gian, cùng với công cuộc cải cách thủ tục hành chính của Nhà nước theo hướng ngày càng đơn giản và phù hợp hơn với thực tế, thì việc cấp sổ đỏ cũng được đơn giản hơn và thời gian xét cấp cũng được rút ngắn. Đây là điểm vui mừng nhất đối với những người đang và sẽ được cấp sổ đỏ trong tương lai gần. 

Cụ thể, từ ngày 3/3/2017 khi Nghị định số 01/2017/NĐ-CP của Chính phủ ban hành ngày 6/1/2017 Sửa đổi, bổ sung một số Nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai có hiệu lực thi hành sẽ có nhiều thay đổi theo hướng có lợi cho người được cấp sổ đỏ.

Trước tiên phải kể tới là thủ tục nhà đất sẽ nhanh hơn. Đơn cử như: Cho phép chuyển mục đích sử dụng đất không quá 15 ngày; đăng ký đất đai, tài sản gắn liền với đất, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ), quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất không quá 30 ngày; Chuyển đổi, chuyển nhượng, thừa kế, tặng cho, đăng ký góp vốn bằng quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất là không quá 10 ngày; Cấp lại Giấy chứng nhận, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, Giấy chứng nhận quyền sở hữu công trình xây dựng bị mất là không quá 10 ngày...

Kế tiếp, là việc cho phép hợp thức hóa đất chuyển nhượng bằng giấy tay và cấp sổ đỏ cho thêm 5 trường hợp mới: 1) Hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất có vi phạm pháp luật đất đai trước ngày 1/7/2014 đang sử dụng đất ổn định; 2) Đất được giao không đúng thẩm quyền; 3) Diện tích đất tăng thêm so với Giấy tờ về quyền sử dụng đất cho hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất; 4) Đất xây dựng khu đô thị, khu dân cư nông thôn, khu sản xuất kinh doanh có nhiều mục đích sử dụng đất khác nhau; 5) Trường hợp đã chuyển quyền sử dụng đất nhưng chưa sang tên.

… Đến những câu chuyện buồn

Chuyện buồn quanh cuốn sổ đỏ chắc phải kể quanh năm suốt tháng vẫn không hết. Trong giới hạn bài viết này tôi chỉ xin kể 3 chuyện.

Chuyện thứ nhất: Chuyện 3.000 phôi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (sổ đỏ) do Bộ Tài nguyên và Môi trường phát hành bị “mất tích” khi chuyển phát nhanh từ Hà Nội vào Đà Nẵng và Phú Yên trong năm 2015. Số phôi sổ đỏ được xác định đã mất có số xêri từ BY 811001 đến BY 812000, BY 823001 đến BY 824000, BY 893001 đến BY 894000. Việc để mất 3.000 phôi sổ đỏ khiến dư luận lo ngại về nguy cơ lợi dụng số phôi sổ đỏ đã mất để làm giả sổ đỏ lừa đảo ở cả 63 tỉnh thành.

Chuyện thứ hai: Chuyện nỗi khổ của những chủ nhân chót mang tên “hộ” trong cuốn sổ đỏ. Theo bà H (Hà Nội), trong đợt sốt đất giai đoạn 2008 – 2010, tôi có tích cóp riêng mua được mảnh đất ở huyện Hoài Đức vào đầu năm 2010, vì lúc này Hoài Đức đã sáp nhập về Hà Nội. Việc mua bán, thanh toán và làm sổ đỏ sang tên rất thuận lợi. Đến năm 2016, tôi cần tiền muốn bán đi để trang trải cho cháu đi du học thì việc mua bán của tôi lại gặp quá nhiều rắc rối về thủ tục hành chính. Nguyên nhân chỉ vì trên cuốn sổ đỏ của tôi có mang thêm chữ “hộ”. Tôi đã mất cả tháng chạy đôn, chạy đáo qua đủ các cửa “cò sổ đỏ”, song cuối cùng đều nhận được 2 hướng giải pháp. Đó là xin giấy thừa kế; hoặc đi theo con đường khiếu kiện hành chính. Là người làm ăn lương thiện, ít va chạm xã hội nên nói tới con đường khiếu kiện thì tôi đầu hàng luôn. Tôi quyết định thuê “cò” làm theo hướng xin giấy thừa kế. Nhưng ngặt một lỗi, hộ khẩu của tôi lúc mua lại là hộ khẩu bên gia đình nhà chồng. Đến lúc tôi cần bán thì những người có tên trong hộ khẩu như bố mẹ đã mất, anh chị em bên chồng lại sang định cư ở nước ngoài. Thế là việc chuyển nhượng đất của tôi lại bị rơi vào ngõ cụt. 

Chuyện thứ ba: Chuyện chính quyền cấp khống hàng loạt sổ đỏ. Điển hình cho vụ việc này phải kể tới nhiều hộ dân ở xã Khải Xuân (Thanh Ba, Phú Thọ) đã được chính quyền địa phương cấp khống sổ đỏ, nhưng thực tế những mảnh đất mà họ bỏ tiền mua không có thật.

Theo ông Nguyễn Quang Vũ (người xã Khải Xuân) cho biết, ông bỏ tiền mua 200m2 đất, được chính quyền huyện cấp sổ đỏ. Nhưng khi ông định xây nhà trên khu đất này thì bị những người khác phản đối. Họ nói rằng, đây là đất canh tác từ lâu của gia đình họ, chưa thấy ai nói đến chuyện phân lô bán hay đền bù gì cả. 

Cũng như ông Vũ, ông Nguyễn Công Bằng (ở khu 10, xã Khải Xuân) cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự. Ông Bằng cho biết, gia đình ông mua mảnh đất 200m2 tại lô Giếng Thân, khu 10, xã Khải Xuân. Ngày 10/12/2013 đã được cấp sổ đỏ, nhưng từ đó đến nay vẫn chưa hề tìm thấy đất của mình ở đâu..?

Tính ra, chỉ riêng người dân ở xã Khải Xuân này cũng đã có hơn chục gia đình rơi vào cảnh tiền thì mất, sổ đỏ thì đã lĩnh, nhưng đất thì không thấy đâu. 

Đơn trình báo của ông Nguyễn Quang Vũ