Chọn mua xổ số. Ảnh: Vương Trần.

Vietlott vừa có mặt tại thủ đô sau khi chạm cột mốc doanh thu 1.000 tỉ đồng, chỉ sau vài tháng có mặt tại Việt Nam. Một con số mà bất cứ ngành nghề kinh doanh nào cũng rất thèm muốn trong thời buổi khó khăn này. Thị trường hơn 3 tỉ đô này có vẻ như sẽ tăng nhanh trong năm nay và nhiều triển vọng hơn vào năm tới nếu các hình thức cá độ bóng đá được phép góp mặt. Nhiều công ty xổ số kiến thiết than thở, doanh số giảm gần 10% nhưng với vài ngàn tỉ doanh thu hàng năm thì doanh nghiệp may mắn như vậy tại Việt Nam hiện nay không nhiều.

Dài dòng như thế để thấy rằng, xổ số hay trò chơi may rủi có đất sống màu mỡ ở Việt Nam, nơi còn rất nhiều người bỏ ra 10-20% thu nhập hàng ngày để thử vận may. Không chỉ người chơi đổ xô mua Vietlott, như ở Hà Nội mấy ngày qua, mà ngày càng nhiều nhà xếp hàng xin làm đại lý cho mô hình thời thượng này. Bền vững hay không, hồi sau sẽ rõ, nhưng hiện đang vô cùng cuốn hút với 5 tỉ phú Vietlott đã có từ ngót nghét 50 tỉ đến 92 tỉ đồng sau một tối đổi đời.

9 năm trước, một quan chức Bộ Tài chính từng cho hay, Nhà nước không khuyến khích người nghèo tham gia mua xổ số nên Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Tài chính phải tìm cách hạn chế sự tham gia quá mức cần thiết của người dân, khuyến khích người nghèo nên dành tiền để mua sắm vật dụng thiết yếu trong gia đình, chăm lo đời sống, thay vì mua xổ số. Giờ đây, tôi vẫn mong điều trên mạnh mẽ hơn nữa, dù doanh thu xổ số lần gần 80.000 tỉ đồng/năm.

Tôi cũng từng đọc được trích dịch từ hãng tin NBC những dòng sau: Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra bằng chứng rõ ràng về mối quan hệ mật thiết theo chiều thuận giữa doanh thu xổ số với tỉ lệ nghèo đói ở Mỹ. Nói cách khác, người mua xổ số thuộc nhóm có thu nhập thấp thường là những người mua xổ số trung thành và đông đảo nhất. Hoàn cảnh càng khó khăn, càng tuyệt vọng thì những người này càng lao vào xổ số để hy vọng đổi đời, để rồi càng rơi vào hoàn cảnh tuyệt vọng hơn (vì chỉ có một số rất ít người trúng thưởng đáng kể).

Tôi không chê bai bất cứ ước mơ làm giàu nào miễn hợp pháp. Tôi cũng chẳng trách móc doanh nghiệp kinh doanh dù là cái gì mà luật cho phép. Và tôi lại càng không dám đụng chạm tới nguồn thu chính của khá nhiều tỉnh cùng hàng triệu gia đình. Nhưng tôi phải nói rằng, càng nhiều người dân lao vào xổ số càng đáng lo ngại hơn là vui mừng. Có lẽ chẳng quốc gia nào giàu lên hay tự hào về doanh thu vé số vùn vụt tăng. Tôi cũng chưa thấy nhiều hơn một bàn tay, những tỉ phú vé số giàu lâu bền. Một mặt nào đó, tâm lý ấy phản ánh sự bế tắc trong việc kiếm tiền bằng cách khác.

Theo tôi, xổ số về bản chất vẫn là một loại cờ bạc, không nên cổ xúy phát triển mà nên đánh thuế thật cao để cả doanh nghiệp lẫn và người chơi đều phải tính toán thiệt hơn khi lao vào. Còn như hiện nay, mua quá dễ, trúng quá nhiều, thuế quá thấp,… e rằng ngày càng đông người thắt lưng buộc bụng mua vé số và mơ thành tỉ phú theo con đường này.