Nội dung vụ án:

Theo tài liệu của cơ quan chức năng và tài liệu phóng viên thu thập được: Bà Nguyễn Thị Giản (sinh năm 1971), thường trú tại thôn Trung Văn, xã Hữu Văn, huyện Chương Mỹ (Hà Nội) là người hành nghề bán thịt lợn tại Chợ Quỳnh Mai, phố Quỳnh Mai, phường Quỳnh Mai, quận Hai Bà Trưng (Hà Nội). Trong quá trình hành nghề tại Chợ Quỳnh Mai, bà Giản có quen biết với chị Nguyễn Thị Mai Hoa là người làm nghề kinh doanh tự do có hộ khẩu thường trú như nêu ở trên. Quá trình quen biết nhau, bà Nguyễn Thị Giản có vay một số tiền của chị Mai Hoa để tiêu pha, lãi suất do hai bên tự thỏa thuận. Tính đến cuối tháng 10/2017, bà Giản còn nợ của chị Mai Hoa số tiền hơn 400 triệu đồng. Sau rất nhiều lần thất hứa không trả được tiền vay cho chị Mai Hoa, bà giản đã cam kết với chị Mai Hoa là đến cuối tháng 10/2017 sẽ trả trước cho chị Mai Hoa 200 triệu đồng. Chị Mai Hoa đồng ý và cố gắng chờ đợi đến ngày hẹn để mong nhận được số tiền 200 triệu đồng mà bà Giản đã hứa sẽ trả. Tuy nhiên, đến ngày 31/10/2017, chị Mai Hoa vẫn không thấy bà Giản đến trả nợ, vì vậy chị Mai Hoa đã đến phố Quỳnh Mai, phường Quỳnh Mai (quận Hai Bà Trưng) để tìm gặp bà Giản. Gặp được bà Giản tại phố Quỳnh Mai, chị Mai Hoa đã yêu cầu bà Giản trả tiền cho mình như đã cam kết trước đây. Thế nhưng, bà Giản chẳng những không trả tiền vay cho chị Mai Hoa mà còn hứa hẹn tiếp với chị Mai Hoa là để về bàn bạc với chồng rồi trong buổi chiều cùng ngày hôm đó sẽ trả tiền. Sau đó chị Mai Hoa về nhà. Trong khoảng thời gian từ 11h20 đến 13h54 cùng ngày, chị Mai Hoa đã gọi điện nhiều lần cho bà Giản để thúc giục bà ta đến trả tiền. Bà Giản trả lời qua điện thoại rằng 14h cùng ngày sẽ về gặp chị Mai Hoa trả tiền. Tuy nhiên, chị Mai Hoa đã cố gắng chờ đợi đến 14h mà vẫn không thấy bà Giản đến trả tiền, thậm chí bà Giản còn “giở trò” nhắn tin vào điện thoại của chị Mai Hoa là xin trả cho chị mỗi ngày 1 triệu đồng. Quá bức xúc trước việc thất hứa của bà Giản, lúc này chị Mai Hoa đã đi bộ đến nhà mẹ ruột là bà Nguyễn Thị Xuân (sinh 1962) trú tại tập thể Quỳnh Mai, phường Quỳnh Mai (quận Hai Bà Trưng) và có lấy ở đó 1 con dao phay loại chặt xương rồi đi bộ về nhà. Khi về đến dãy nhà D5, phố Quỳnh Mai (phường Quỳnh Mai) thì chị Mai Hoa bắt gặp bà Giản đang đứng bán thịt lợn tại quầy. Chị Mai Hoa tiếp tục có lời yêu cầu bà Giản trả cho mình tiền vay, nhưng bà Giản viện lý do không lấy được tiền hàng nên không có khả năng trả nợ, đồng thời xin trả dần với số tiền 1 triệu đồng mỗi ngày. Chị Mai Hoa bực tức đáp lại: “Thế thì nát hết tiền của người ta à”. Có lẽ vì quá bức xúc trước số tiền lớn của mình đã cho bà Giản vay trước đây, giờ không đòi lại được một đồng nào nên chị Mai Hoa đã dùng con dao phay khi nãy lấy từ nhà mẹ đẻ, đập một nhát bằng bản dao vào má trái của bà Giản mục đích là để cảnh cáo, yêu cầu bà Giản phải có nghĩa vụ trả nợ tiền vay. Tiếp theo, chị Mai Hoa và bà Giản giằng co con dao khiến bà Giản bị rách da, chảy máu ở đầu ngón cái tay phải. Cũng ngay lúc đó, mọi người có mặt tại hiện trường đã xông vào can ngăn, thấy ngón tay của bà Giản bị chảy máu nên mọi người đã băng bó vết thương cho bà Giản, sau đó gọi điện cho lượng lượng Công an phường Quỳnh Mai đến đưa cả hai người về trụ sở giải quyết.

Đầu tháng 11/2017, cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an quận Hai Bà Trưng đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với chị Nguyễn Thị Mai Hoa về tội “Cướp tài sản” theo điều 133 Bộ luật hình sự năm 1999 (nay là điều 168 Bộ luật hình sự năm 2015 được sửa đổi, bổ sung năm 2017). Tháng 12/2017, VKSND quận Hai Bà Trưng ra quyết định về việc chuyển toàn bộ hồ sơ vụ án lên cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an thành phố Hà Nội thụ lý giải quyết theo thẩm quyền.

Tại Bản án hình sự sơ thẩm số 515/2018/HSST ngày 24/12/2018 của TAND thành phố Hà Nội đã nhận định: “Đến hẹn, không thấy bị hại Giản mang tiền đến trả nợ nên bị cáo Hoa đã lấy một con dao phay cầm trên tay rồi đi bộ đến nơi bị hại Giản đứng bán hàng ở sau dãy nhà D5 phố Quỳnh mai, phường Quỳnh Mai (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội). Tại đây, bị hại Giản nói không vay được tiền và xin trả dần. Hoa không đồng ý nên đã dùng con dao phay đang cầm ở tay phải đập 1 nhát bằng bản dao vào má trái của bị hại Giản, mục đích để bắt Giản trả số tiền 2 trăm triệu đồng. Hành vi của Nguyễn Thị Mai Hoa đã phạm vào tội “Cướp tài sản”. Vì vậy, TAND thành phố Hà Nội đã Tuyên phạt Nguyễn Thị Mai Hoa 7 năm tù về tội “Cướp tài sản” theo các điều 168; điều 38; 51; 54 của Bộ luật hình sự 2015. Tuy nhiên, ngay sau khi bản án được tuyên, bị cáo Nguyễn Thị Mai Hoa đã có đơn kháng cáo lên Tòa phúc thẩm TAND Cấp cao tại Hà Nội, bị cáo cho rằng mình đã bị kết tội oan sai, bị cáo mong rằng HĐXX tại phiên tòa phúc thẩm tới đây sẽ xét xử công minh, đúng người đúng tội.

Bị cáo Hoa có phạm tội “Cướp tài sản”?

Trao đổi với phóng viên, nhiều chuyên gia pháp lý có cùng quan điểm cho rằng: “Việc Nguyễn Thị Giản thất hứa, chây ỳ, dùng các thủ đoạn dối trá gây khó khăn cho việc thu hồi tài sản của chị Mai Hoa là nguyên nhân chính dẫn đến bị cáo Mai Hoa đã dùng vũ lực với mục đích đánh cho hả giận để bắt buộc Giản phải trả nợ chứ không vì mục đích chiếm đoạt tài sản của bị hại Giản. Bởi tài sản tại thời điểm ấy của bị hại gồm chiếc điện thoại, tiền bán hàng và chiếc xe máy vẫn còn nguyên không bị Hoa chiếm đoạt. Còn số tiền 2 trăm triệu đồng mà bị hại Giản đã hứa trả là hoàn toàn không có. Minh chứng cho điều này là trước khi xảy ra sự việc, bị hại Giản đã thông báo bằng điện thoại cho bị cáo Hoa biết là không có tiền để trả nợ và xin trả dần mỗi ngày 1 triệu đồng. Từ phân tích này chứng minh tại thời điểm xảy ra vụ việc không có cơ sở vật chất để bị cáo Hoa hình thành ý thức chiếm đoạt và cũng không hề có 2 trăm triệu đồng để chiếm đoạt. Bởi vậy, các cơ quan tiến hành tố tụng cấp sơ thẩm buộc tội cướp tài sản cho bị cáo Hoa là “Bắt bị hại Giản phải trả cho mình 2 trăm triệu đồng” là hết sức vô lý. Hơn nữa, trong hợp đồng dân sự, chữ “Trả” là thực hiện một nghĩa vụ hoàn trả bằng tiền hoặc hiện vật cho người chủ tài sản. Chữ “Trả” trong các giao dịch dân sự khác hẳn bản chất với chữ “Chiếm đoạt” quy định trong tội cướp của Bộ luật hình sự. Bởi “Trả” trong hợp đồng dân sự là hoàn lại cho chủ sở hữu một trong ba quyền về tài sản là quyền sử dụng mà người vay đã mượn trước đó. Còn trong tội cướp, kẻ phạm tội đã tước đoạt trắng trợn, chà đạp thô bạo cả ba quyền về tài sản của chủ sở hữu. Soi đi soi lại toàn bộ diễn biến vụ việc cho thấy bị cáo Hoa chưa hề chiếm đoạt bất kỳ thứ gì của bị hại Giản kể cả khi có thời cơ nhất là lúc bị cáo Hoa dùng vũ lực xong có thể chiếm đoạt lấy các tài sản hiện hữu mà bị hại Giản đang có trên người như viện dẫn ở trên. Chẳng có điều gì bất thường trong vụ việc này khi bị cáo Hoa bắt bị hại Giản phải trả nợ số tiền trên để bảo vệ lợi ích dân sự chính đáng cho mình. Có chăng điều bất thường ở đây là một vụ việc dân sự đơn giản như vậy nhưng cơ quan tố tụng đã kéo dài hàng năm trời, sử dụng hết mức các biện pháp tố tụng cần thiết để “Hình sự hóa” một quan hệ dân sự thành hình sự. Điều bất thường trong vụ việc này chính là cơ quan tố tụng đã buộc cho bị cáo Hoa tội cướp. Thông thường khi thực hiện hành vi cướp, kẻ phạm tội luôn có ý thức che giấu hành vi bằng nhiều thủ đoạn trong đó có thủ đoạn thoát ly nhanh khỏi hiện trường. Nhưng ở đây, bị cáo Hoa khi thực hiện xong hành vi vẫn đứng nguyên tại hiện trường, tiếp tục chửi bới bị hại Giản, yêu cầu Giản phải trả nợ tiền vay. Không lẽ đó là hành vi của kẻ cướp? Hiểu đúng cho hành vi này là thái độ bức xúc của một người bị người khác phản bội tới mức không kìm chế được. Việc cơ quan tố tụng định tội cướp tài sản cho bị cáo Hoa như phân tích ở trên là không đúng, dẫn tới định khung hình phạt lại càng sai lầm hơn khi nại ra một số tiền không tồn tại (Tiền ảo) đó là 2 trăm triệu đồng để làm căn cứ truy tố bị cáo trong khi số tiền được lượng hóa trong điều luật khi muốn áp dụng phải là tiền thật, phải là giá trị tài sản bị chiếm đoạt bằng tiền Ngân hàng Nhà nước Việt Nam do hành vi phạm tội gây ra được cơ quan tố tụng thu giữ thông qua các bước tố tụng, giám định, đánh giá rất chặt chẽ. Vậy dùng số tiền ảo trên để áp khung hình phạt cho bị cáo Hoa là hoàn toàn không đúng, thậm chí trái quy định pháp luật”.

Được biết, TAND Cấp cao tại Hà Nội sẽ đưa ra xét xử phúc thẩm đối với vụ án hy hữu này vào một ngày gần đây. Dư luận đang trông chờ vào một bản án công minh, thấu tình đạt lý, đúng pháp luật, vừa không làm oan sai và cũng không bỏ lọt tội phạm.