Không chỉ dừng lại ở việc rà soát thực trạng, kết luận lần này thể hiện sự dịch chuyển mạnh mẽ về tư duy: từ cách tiếp cận truyền thống dựa trên hỗ trợ, chăm sóc y tế, sang hướng tiếp cận xã hội – đặt mục tiêu hòa nhập toàn diện làm trọng tâm. Đây là bước ngoặt cần thiết trong bối cảnh Việt Nam có hơn tám triệu người khuyết tật, một bộ phận quan trọng không thể tách rời của cộng đồng dân tộc.
Điểm nổi bật nhất trong Thông báo 444 là việc khẳng định lại nguyên tắc: người khuyết tật có đầy đủ quyền công dân như mọi thành viên khác của xã hội, bao gồm quyền sống độc lập, quyền học tập, lao động và tham gia đời sống chính trị – xã hội. Điều này không chỉ mang ý nghĩa nhân văn mà còn phản ánh chuẩn mực quốc tế trong Công ước Liên Hợp Quốc về quyền của người khuyết tật, mà Việt Nam là thành viên. Như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh, một xã hội văn minh phải đảm bảo rằng “không ai bị bỏ lại phía sau”, và điều đó đòi hỏi sự vào cuộc nghiêm túc của cả hệ thống chính trị.
Tuy nhiên, để chuyển hóa tinh thần của Thông báo 444 thành hành động thực chất, vẫn còn nhiều thách thức. Trong nhiều năm, chính sách dành cho người khuyết tật thường nghiêng về hỗ trợ trợ cấp, phục hồi chức năng hoặc chăm sóc y tế. Trong khi đó, những yếu tố mang tính quyết định đối với hòa nhập xã hội – như cơ hội học tập, hỗ trợ tiếp cận giáo dục hòa nhập, đào tạo nghề theo nhu cầu, tạo việc làm bền vững, nâng cao nhận thức cộng đồng – vẫn chưa được đầu tư đúng mức. Việc người khuyết tật còn gặp khó khăn trong tiếp cận dịch vụ công, hạ tầng giao thông, thông tin số hay môi trường làm việc cho thấy khoảng cách giữa chính sách và thực tế vẫn còn đáng kể.
Một trong những yêu cầu cấp thiết là tăng cường trách nhiệm của các bộ, ngành và chính quyền địa phương. Thông báo 444 đã nêu rõ: việc chăm lo, bảo đảm quyền lợi cho người khuyết tật không chỉ là nhiệm vụ của ngành lao động – thương binh và xã hội, mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội, từ giáo dục, y tế, giao thông, xây dựng đến doanh nghiệp và các tổ chức cộng đồng. Cách làm “mạnh ai nấy làm”, thiếu cơ chế phối hợp, thường dẫn đến tình trạng chính sách chồng chéo nhưng hiệu quả thấp. Vì vậy, xây dựng cơ chế liên ngành và hệ thống giám sát thực thi chính sách là yêu cầu bắt buộc trong giai đoạn tới.
Bên cạnh đó, nguồn lực là vấn đề không thể bỏ qua. Dù Nhà nước luôn dành sự quan tâm lớn cho người khuyết tật, nhưng ngân sách và nhân lực được bố trí tại nhiều địa phương vẫn còn hạn chế, đặc biệt ở khu vực nông thôn, miền núi. Việc huy động nguồn lực xã hội – từ doanh nghiệp, quỹ cộng đồng, các tổ chức xã hội – cần được thúc đẩy mạnh mẽ hơn, theo hướng khuyến khích trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp, ưu đãi thuế cho những mô hình sử dụng lao động khuyết tật, hoặc hợp tác công – tư trong cung cấp dịch vụ hỗ trợ.
Một khía cạnh quan trọng khác là thay đổi nhận thức xã hội. Nhiều người khuyết tật vẫn phải đối mặt với định kiến, kỳ thị, hoặc sự thương hại thiếu đúng mực. Một môi trường hòa nhập đúng nghĩa không chỉ phụ thuộc vào chính sách mà còn ở thái độ của cộng đồng. Truyền thông, giáo dục và các tổ chức xã hội giữ vai trò rất lớn trong việc xây dựng hình ảnh tích cực về người khuyết tật – như những công dân có năng lực, có khát vọng, có khả năng đóng góp vào xã hội nếu được trao cơ hội phù hợp.
Thông báo 444 cũng mở ra hướng tiếp cận mới về chuyển đổi số trong hỗ trợ người khuyết tật. Việc thúc đẩy hạ tầng số tiếp cận được, ứng dụng công nghệ trong giáo dục, y tế từ xa, tạo việc làm online, nền tảng hỗ trợ tự chủ… là cơ hội để hàng triệu người khuyết tật có điều kiện hòa nhập sâu hơn trong thời đại số. Đây là lĩnh vực Việt Nam có lợi thế phát triển nhanh, nếu biết gắn kết công nghệ với chính sách xã hội.
Kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm không phải chỉ để nhấn mạnh sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, mà còn là lời nhắc nhở rằng hòa nhập xã hội cho người khuyết tật là thước đo cho sự tiến bộ và văn minh của đất nước. Thông báo 444 mở ra một khuôn khổ mới, nhưng thành công hay không phụ thuộc rất lớn vào việc thực thi – vào quyết tâm của từng địa phương, từng bộ ngành, và cả sự đồng lòng của xã hội.
Hơn tám triệu người khuyết tật đang chờ đợi những thay đổi thực chất. Và đây là thời điểm để biến tinh thần của Thông báo 444 thành hành động – để mỗi người khuyết tật không chỉ được hỗ trợ mà còn được tạo điều kiện vươn lên, hòa nhập và đóng góp cho sự phát triển chung của đất nước.
Ý kiến độc giả
Tiêu điểm
