Chùa Âu Lạc ( chùa Da) tọa lạc ở làng Lộc Đa trước đây, nay là xóm Hòa Tiến, xã Hưng Lộc, TP. Vinh, Nghệ An là một ngôi chùa cổ với những trầm tích giá trị lịch sử lớn, sự huyền bí linh thiêng. Chùa nằm trên khuôn viên có diện tích 10.000m2, chùa Âu Lạc từng có 03 gian làm bằng gỗ lim, lợp ngói âm dương. Năm 1964, chùa bị tháo dỡ, các tượng Phật, đồ tế khí đều bị thất lạc, chứng tích còn lại là giếng nước và nền móng của ngôi chùa cổ... Sau này được Nhân dân tín ngưỡng, trở thành điểm sinh hoạt văn hóa tâm linh lớn, nhằm đáp ứng nhu cầu, lưu giữ giá trị văn hóa, lịch sử lớn, chùa dần được phục dựng.

Ban thờ 511 anh hùng liệt sĩ nhà báo cách mạng Việt Nam tại chùa Âu Lạc.

Chùa Âu Lạc còn có tên gọi là Âu Lạc Cổ Tự hay chùa Da. Chùa được xây dựng vào thời vua Thành Thái (1889 - 1907). Tên cũ là chùa Âu Lạc nhưng do ở cạnh cây Da cổ thụ, bên một giếng cổ, nên Nhân dân gọi nôm là chùa Da.

Theo lời kể, đây là chùa rất linh thiêng. Trong vùng, có đền Trìa là một ngôi đền nổi tiếng linh thiêng cầu chi tất ứng. Nên dân gian có câu “Thánh đền Trìa, Bụt chùa Da” là để nói về sự linh thiêng của 2 nơi này. Thậm chí, dân gian còn có câu chuyện truyền miệng rằng, trước đây, trong vùng có rất nhiều rắn hổ mang, tuy nhiên mỗi khi có tiếng chuông là lũ rắn lại ngóc đầu lên, quay về hướng chùa như để bái tạ.

Chùa Âu Lạc là ngôi chùa lưu giữ nhiều giá trị văn hóa, lịch sử, hiện nay đã được tôn tạo hết sức bài bản, đáp ứng nhu cầu văn hóa, tín ngưỡng của bà con Nhân dân, phật tử, trở thành điểm đến tham quan, vãn cảnh lý tưởng của du khách thập phương.

Không chỉ được biết đến với giá trị văn hóa, lịch sử, ngôi chùa này còn là nơi duy nhất có ban thờ, thờ tự 511 liệt sỹ là phóng viên, nhà báo của các cơ quan truyền thông, báo chí trên cả nước đã hy sinh trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Được biết, Trong 511 liệt sỹ là nhà báo, phóng viên trong cả nước được thờ phụng tại đây chỉ có 15 liệt sỹ được tìm thấy phần mộ...

Các nhà báo tại Nghệ An và tăng ni, phật tử thành kính tại lễ tưởng niệm.

Đây là ý tưởng của nhà báo Văn Hiền, Trưởng đại diện Tạp chí Người làm báo tại Nghệ An đề xuất và được trụ trì chùa Âu Lạc là Đại đức Thích Đồng Tuệ ủng hộ, phối hợp tổ chức. “Trước tâm nguyện tha thiết của nhà báo Văn Hiền, nhà chùa rất chia sẻ và đồng cảm, sẵn sàng tổ chức lễ cầu siêu anh linh các anh hùng liệt sĩ nhà báo. Chùa Âu Lạc hiện nay là nơi thờ 511 anh linh các nhà báo liệt sĩ”, Đại đức Thích Đồng Tuệ cho biết.

Nhà báo Trần Văn Hiền vốn là phóng viên chiến trường từ năm 1969 đến 1972 ở Quảng Trị và Lào. Là người từng làm báo trong thời kỳ chiến tranh ác liệt, đã chứng kiến nhiều đồng đội, đồng nghiệp hi sinh, nên nhà báo Văn Hiền có tâm nguyện tìm hiểu, tập hợp các thông tin của đồng nghiệp để lưu giữ.

Nhà báo Trần Văn Hiền dâng hương tại buổi lễ.

Ông đã bỏ ra gần 20 năm tìm kiếm, chắp nối các thông tin nhà báo liệt sĩ ngã xuống khắp mặt trận, chiến trường từ năm 1947 cho đến cuộc chiến tranh bảo vệ Biên giới phía Bắc, làm nghĩa vụ quốc tế cao cả, để năm 2019 hoàn thiện danh sách 511 nhà báo liệt sĩ.

Theo thống kê, các Anh hùng liệt sĩ nhà báo thuộc các cơ quan thông tấn, báo chí như: Thông tấn xã Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Báo Quân đội nhân dân, Báo Nhân dân, Báo Lao động, Đài Giải phóng và 23 cơ quan báo chí địa phương các tỉnh... đã hi sinh khi tác nghiệp, tuyên truyền tại các chiến trường trong các cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế. Trong đó, có thể kể đến liệt sĩ chống Pháp đầu tiên là nhà báo Trần Kim Xuyến, hy sinh ngày 3/3/1947. Nhà báo Trần Kim Xuyến sinh năm 1921, quê Hương Sơn, Hà Tĩnh, nguyên Phó Giám đốc Nha Thông tin Việt Nam, nay là Thông tấn xã Việt Nam.

Ông Nguyễn Bá Hảo, Phó Giám đốc Sở TT&TT tỉnh Nghệ An thắp hương tại lễ tưởng niệm.

Liệt sĩ cuối cùng trong kháng chiến chống Mỹ là nhà báo Nguyễn Đức Hoằng, sinh ngày 8/4/1942, quê Tân Yên, Hà Bắc, phân xã trưởng Lộc Ninh, hy sinh ngày 6/8/1974; Nhà báo duy nhất hi sinh tháng 2/1978 trong đội quân tình nguyện giúp nhân dân Campuchia tiêu diệt họa diệt chủng Pôn Pốt là Vũ Hiến, quê Thủy Nguyên, Hải Phòng, phóng viên báo Quân chủng Hải quân; Nhà báo hi sinh tháng 2/1979, bảo vệ Biên giới phía Bắc là phóng viên Bùi Nguyên Khiết, báo Hoàng Liên Sơn…

Vì do, hầu hết các nhà báo hi sinh không tìm được hài cốt nên ông đã có nguyện vọng đưa đồng đội phụng thờ tại chùa Âu Lạc. Sau khi rước các anh linh về thờ tự tại chùa, năm 2020, Giáo hội Phật giáo tỉnh Nghệ An tổ chức nghi lễ cầu siêu cho các liệt sĩ là phóng viên, nhà báo đã hi sinh. Đây là sự ghi nhận, cũng là sự tưởng nhớ tới công đức, sự hi sinh cao cả của nhiều thế hệ phóng viên, nhà báo là những chiến sĩ cầm bút trên trận chiến với quân thù. Nơi thờ các liệt sĩ, còn trưng bày nhiều kỷ vật thiêng liêng của các phóng viên, nhà báo như bút, máy ảnh, mũ… Trong đó có 1 chiếc bút Kim Tinh của một phóng viên hi sinh năm 1963 để lại; 1 chiếc máy ảnh của một nhà báo trước lúc hi sinh gửi lại đồng đội cất giữ.

Chùa Âu Lạc, còn có tên gọi là Âu Lạc Cổ Tự, tọa lạc ở xóm Hòa Tiến, xã Hưng Lộc, Tp.Vinh.

Nhà báo Trần Văn Hiền cho biết thêm, từ năm 2020, khi chùa Âu Lạc tiếp nhận danh sách 511 nhà báo liệt sĩ về đây thờ phụng, hầu hết những ngày lễ lớn đều có các nhà báo về thắp hương, tưởng nhớ.

Trao đổi với PV, ông Nguyễn Bá Hảo, Phó Giám đốc Sở TT&TT tỉnh Nghệ An chia sẻ: “Nhà báo Trần Văn Hiền là người tiên phong đi tìm hiểu, tổng hợp danh sách, ghi công và ghi danh các nhà báo đã hy sinh trong các cuộc kháng chiến. Đây là việc làm ý nghĩa để giúp các nhà báo có dịp tri ân, giáo dục truyền thống cho đội ngũ làm báo hôm nay. Đây còn là địa chỉ đỏ của những người làm báo ở Nghệ An nói riêng và cả nước nói chung”.