Sau khi diễu binh xong, chúng tôi về nằm rải rác xung quanh khu vực Thương cảng vẫn với nhiệm vụ sẵn sàng xử trí mọi tình huống để bảo vệ khu trung tâm thành phố. Cũng nhờ cuộc đi diễu hành này mà tôi có được tấm ảnh xe tăng vào giải phóng Đà Nẵng giờ vẫn treo ở các Viện bảo tàng (Sau này, tôi được các anh ở TTXVN tặng tấm ảnh đó và mới biết tác giả là PV. Hoàng Thiểm).

Thương cảng Bạch Đằng, Đà Nẵng năm 1975. Ảnh tư liệu

Đà Nẵng - như chúng tôi được biết - là thành phố lớn nhất miền Trung, đặc biệt từ năm 1858 - khi thực dân Pháp nổ súng đánh chiếm thành phố đến nay thì Đà nẵng chỉ có chưa đầy một tháng nằm dưới chính quyền cách mạng hồi Tổng khởi nghĩa năm 1945. Dưới thời Việt Nam Cộng Hòa (VNCH) - Đà Nẵng cũng là nơi đế quốc Mỹ đưa những phân đội chiến đấu đầu tiên tới. Vì vị trí chiến lược quan trọng thành phố được xây dựng thành một liên hợp quân sự khổng lồ có cả sân bay, quân cảng và một lực lượng lớn các quân binh chủng khác. Sống dưới ách thống trị ngoại bang hàng trăm năm, đại đa số người dân Đà Nẵng còn hết sức xa lạ với cách mạng, điều đó lý giải cho chúng tôi về những ánh mắt thăm dò, nghi ngại khi chúng tôi mới vào thành phố.

Thương cảng Bạch Đằng, Đà Nẵng năm 2015

Theo tôi được biết thì "xê 4" chúng tôi là đơn vị xe tăng duy nhất nằm ở giữa thành phố (cho đến lúc này lực lượng tăng thiết giáp (TTG) tại Đà Nẵng, gồm có DT1, DT4 của 203 và một số xe của 574. Tuy nhiên, tất cả đều nằm bên bán đảo Sơn Trà). Không giống như các đơn vị bộ binh có thể giấu quân dễ dàng - những chiếc xe tăng của "xê 4" chúng tôi nằm chình ình giữa phố nên là tâm điểm để nhân dân kéo đến. Họ đến để xem, để hỏi, để tìm hiểu và chắc cũng để suy ngẫm về những gì đã đến và sẽ đến với họ. Trừ những anh em phải đứng gác trên xe còn mỗi chúng tôi trở thành một "tuyên truyền viên bất đắc dĩ".

CT4 tại Đà Nẵng. Ảnh tư liệu

Họ hỏi chúng tôi đủ thứ: Nào là cuộc sống ở miền Bắc thế nào?; Hợp tác xã là cái gì?; Cộng sản là làm sao?; Phụ nữ có được nuôi con mình không?... Đại loại đủ thứ câu hỏi, nhiều câu rất ngây ngô mà lại rất khó trả lời. Họ xúm lại xem chúng tôi nấu cơm và ăn cơm; Xem rồi bà con xì xào với nhau: "Giải phóng cũng ăn cơm như mình"!!.. Quả thật đến giờ tôi mới thấy hết sức mạnh tuyên truyền của kẻ địch.

Trước đây nghe nói địch tuyên truyền: "7 Việt cộng đu không gãy cọng đu đủ" tôi cho rằng ta nói quá lên nhưng khi một bà má vịn vào vai tôi lay lay mấy cái rồi nói: "Tổ cha chúng nó! Người như ri mà hắn bảo 7 người đu không gãy cọng đu đủ" thì tôi tin đó là sự thật. Nhìn cái cổ dày đặc nỗi muỗi đốt của tôi, má xót xa bảo: “Con phải ngủ có mùng. Muỗi sông Hàn nhiều lắm” làm tôi rưng rưng. Cũng tại đây tôi đã phải vi phạm quy định khi cho mấy thanh niên lên xe để họ xem chúng tôi có bị xích ở ghế ngồi không?.
Mặc dù không được chuẩn bị thật kỹ từ trước cho tình huống này song thật may - với những kiến thức đã tích luỹ được, với những kinh nghiệm tiếp xúc với nhân dân thành Huế mấy ngày trước, chúng tôi đã hoàn thành tốt nhiệm vụ của những người lính Cách mạng. Và tôi tin rằng những gì chúng tôi làm, chúng tôi nói trong ngày đầu sống giữa nội thành Đà Nẵng Giải phóng đã góp một phần không nhỏ làm cho tình hình ở đây trở nên ổn định và bà con đã nhìn chúng tôi với con mắt tin tưởng, thân thiện hơn nhiều; Trong đó có cả những ánh mắt nồng nàn của một vài thiếu nữ giành cho những chàng "lính Bắc" trắng trẻo, đẹp trai và ăn nói rất có duyên. Tuy nhiên, có một số không biết trả lời bà con thế nào nên đã chọn giải pháp chui vào trong xe ngồi. Có điều, do phải nói nhiều quá nên hầu hết anh em trong đại đội đều bị khản cổ!

Một cái khổ nữa trong ngày đầu giải phóng ở Đà Nẵng là chuyện giải quyết “nỗi buồn”. Xe đỗ giữa phố, nhà dân không dám vào, WC công cộng thì không có… Thế là nhiều chiến sĩ đành phải giải quyết trong xe, chứa tạm trong thùng 10 lít đến đêm mới đổ xuống sông Hàn.

Buổi tối, thành phố đã có điện, nhưng chỉ được dùng hạn chế thì phải nên đường phố vẫn tối thui. Cái hẻm chúng tôi ở cũng lờ mờ tối. Chẳng biết đi đâu, chúng tôi ngồi trên thùng một cái xe lam tán gẫu. Chợt một cái xe máy chạy qua và một vật gì đó được ném xuống đường. Chúng tôi vội tản ra và nằm xuống. Bỗng thấy một làn khói tỏa ra mùi rất khó chịu. May đó chỉ là một quả lựu đạn cay. Thế mới biết, thành phố mới giải phóng phức tạp thế nào. Ban chỉ hủy lập tức xuống chấn chỉnh lại và bắt bọn tôi phải tổ chức canh gác cẩn thận hơn.