Vì sao doanh nghiệp “sợ” đầu tư KCN tại Thái Nguyên?

Ở bài viết trước (Thái Nguyên: Doanh nghiệp "sợ" đầu tư khu công nghiệp) hoanhap.vn đã nêu lên một thực tế là nhiều doanh nghiệp đã phải chấp nhận thiệt thòi thậm chí rút khỏi “miếng bánh” đầu tư dự án xây dựng hạ tầng KCN tại Thái Nguyên.

Quá trình tìm hiểu thực tế đã giúp chúng tôi tìm ra nguyên nhân chính dẫn đến việc các doanh nghiệp "sợ" đầu tư KCN tại Thái Nguyên bởi họ đã phải cạnh tranh với một đối thủ không hề cân sức là một đơn vị quản lý nhà nước về lĩnh vực này- Ban quản lý các KCN Thái Nguyên- với tất cả quyền hạn được giao, trong đó có quyền cấp phép hoạt động cho các doanh nghiệp vào đầu tư sản xuất- kinh doanh. Một đơn vị quản lý nhà nước lại vừa làm chủ đầu tư và Trưởng Ban quản lý các KCN có thể hai tay ký hai văn bản với hai chức danh khác nhau.Do có sự cạnh tranh không lành mạnh với một bên “vừa đá bóng vừa thổi còi”, nhiều doanh nghiệp đã phải chấp nhận thiệt thòi thậm chí rút khỏi “miếng bánh” đầu tư dự án xây dựng hạ tầng KCN tại Thái Nguyên.

Để bạn đọc được rõ, chúng tôi xin phân tích cụ thể như sau: 

Ban quản lý các KCN Thái Nguyên được Chính phủ thành lập vào ngày 20/11/2000 bằng Quyết định số 130/2000/QĐ-TTg. Theo quyết định này, Ban quản lý các KCN Thái Nguyên là đơn vị trực thuộc UBND tỉnh Thái Nguyên để quản lý các KCN trên địa bàn. 

Điều 36, Nghị định 29/2008/NĐ-CP quy định chức năng của Ban quản lý KCN, KCX và KKT là cơ quan trực thuộc UBND cấp tỉnh thực hiện chức năng quản lý nhà nước trực tiếp đối với KCN, KKT trên địa bàn tỉnh hoặc thành phố trực thuộc Trung ương. Nhiệm vụ mà Chính phủ quy định đối với Ban quản lý các KCN, KCX, KKT là cơ quan quản lý chuyên môn, thực hiện trách nhiệm quản lý nhà nước đối với KCN, KCX, KKT.

Đến năm 2014, UBND tỉnh Thái Nguyên ban hành quyết định số 1078/QĐ-UBND ngày 30/5/2014 về việc thành lập Ban quản lý các dự án đầu tư xây dựng KCN trực thuộc Ban quản lý các KCN Thái Nguyên do ông Dương Ngọc Long, Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên thời điểm này ký. 

Theo quyết định trên, Ban quản lý các dự án đầu tư xây dựng KCN tỉnh Thái Nguyên là đơn vị công lập có thu, tự đảm bảo một phần kinh phí hoạt động thường xuyên, có chức năng giúp Ban quản lý các KCN Thái Nguyên (chủ đầu tư) thực hiện nhiệm vụ do chủ đầu tư giao và quyền hạn do chủ đầu tư ủy quyền theo quy định của pháp luật. Ban quản lý dự án KCN có tư cách pháp nhân, có con dấu riêng, được mở tài khoản tại Kho bạc nhà nước và ngân hàng để hoạt động. Về tổ chức bộ máy và cán bộ, giám đốc Ban quản lý dự án KCN do Trưởng Ban quản lý các KCN Thái Nguyên kiêm nhiệm. Bộ phận giúp việc do Trưởng Ban quản lý các KCN Thái Nguyên quyết định theo thẩm quyền.

Như vậy, trước các quyết định nêu trên, người dân tỉnh Thái Nguyên cho rằng, UBND tỉnh đang giao cho Ban quản lý các KCN chức năng “vừa đá bóng, vừa thổi còi”. Một đơn vị quản lý nhà nước lại vừa làm chủ đầu tư và Trưởng Ban quản lý các KCN có thể hai tay ký hai văn bản với hai chức danh khác nhau.

Theo Nghị định số 29/2008/NĐ-CP của Chính phủ quy định về KCN, khu chế xuất và khu kinh tế được sửa đổi bởi Nghị định 164/2013/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 29/2008/NĐ-CP ngày 14 tháng 3 năm 2008 Ban quản lý KCN có chức năng quản lý nhà nước trực tiếp đối với KCN và cung ứng dịch vụ hành chính công, dịch vụ hỗ trợ khác có liên quan, nhưng không có quy định nào cho phép Ban quản lý KCN được phép kinh doanh làm chủ đầu tư KCN.

Cụ thể, tại điều 36 của Nghị định nói rõ: Ban quản lý là cơ quan trực thuộc UBND cấp tỉnh thực hiện chức năng quản lý nhà nước trực tiếp đối với khu công nghiệp, khu kinh tế trên địa bàn tỉnh hoặc thành phố trực thuộc Trung ương theo quy định tại Nghị định này và pháp luật có liên quan; quản lý và tổ chức thực hiện chức năng cung ứng dịch vụ hành chính công và dịch vụ hỗ trợ khác có liên quan đến hoạt động đầu tư và sản xuất kinh doanh cho nhà đầu tư trong khu công nghiệp, khu kinh tế.

Trong khi đó tại Điều 37 của Nghị định nêu rõ nhiệm vụ, quyền hạn của ban quản lý khu công nghiệp, khu kinh tế, khu chế xuất có 2 điểm chính: Tham gia ý kiến, xây dựng và trình các Bộ, ngành và UBND cấp tỉnh phê duyệt và tổ chức thực hiện các công việc và Ban quản lý thực hiện theo quy định của pháp luật và theo hướng dẫn hoặc ủy quyền của các bộ, ngành và UBND cấp tỉnh các nhiệm vụ.

Mặc dù không có quy định cho phép, nhưng Ban quản lý các KCN Thái Nguyên lại đang thực hiện chức năng đầu tư đối với KCN Điềm Thụy (khu A) có tổng diện tích 180ha, và mới đây tiếp tục được giao làm chủ đầu tư KCN Sông Công II diện tích 250 ha.

Một đơn vị quản lý nhà nước lại vừa làm chủ đầu tư và Trưởng Ban Quản lý các KCN Thái Nguyên có thể hai tay ký hai văn bản với hai chức danh khác nhau. Trong trường hợp chủ đầu tư vi phạm quy định trong KCN thì Ban quản lý các KCN có thể ra quyết định thanh tra, xử phạt vi phạm hành chính với… chính mình(?!).

Không những thế, với vai trò là cơ quan thẩm định cấp phép cho doanh nghiệp đầu tư vào KCN, Ban quản lý các KCN Thái Nguyên chắc chắn dễ dàng thu hút các nhà đầu tư thứ cấp hơn các doanh nghiệp đầu tư dự án hạ tầng KCN khác trên địa bàn bởi chính những nhà đầu tư này cũng phải “cắp hồ sơ” đến để Ban quản lý các KCN Thái Nguyên xem xét.

Trước thực tế trên, đã có không ít dư luận cho rằng, do “vừa đá bóng- vừa thổi còi” nên đã phát sinh bất cập tại Ban Quản lý các KCN Thái Nguyên như việc trạm xử lý nước thải tập trung chưa đi vào vận hành nhưng các doanh nghiệp vẫn được tạo điều kiện để hoạt động sản xuất. 

Bên cạnh đó nhiều ý kiến cũng cho rằng Ban quản lý các KCN được Bộ KH&ĐT cấp ngân sách để hỗ trợ phát triển hạ tầng KCN.Số tiền này sẽ được điều tiết như thế nào cho các khu công nghiệp khác trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên? Có hay không việc Ban quản lý các KCN Thái Nguyên chỉ dùng số tiền này để đầu tư vào KCN do chính Ban làm chủ đầu tư mà không phân phối ngân sách về cho các chủ đầu tư các KCN khác trên địa bàn? Cũng có những ý kiến lo ngại, khi làm chủ đầu tư KCN, với quyền hành trong tay, Ban Quản lý các KCN Thái Nguyên sẽ không minh bạch giá thuê đất tại dự án, có thể dẫn đến lãng phí và thất thoát ngân sách nhà nước?

Còn nhớ, trong kết luận của Thanh tra tỉnh Thái Nguyên thực hiện năm 2013 tại Ban quản lý các KCN Thái Nguyên đã yêu cầu thu hồi lên đến hàng tỉ đồng, trong đó có 1,4 tỉ đồng xác định thiếu số tiền thuê lại đất và phí sử dụng hạ tầng; thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp nhưng đơn vị không báo cáo, không nộp là 124 triệu đồng; nguồn thu để ngoài sổ sách hơn 1,1 tỉ đồng.... 

Liên quan tới vấn đề quản lý, vào tháng 2/2016, BQL các khu công nghiệp Thái Nguyên tiếp tục bị tố là đã cố tình không bán hồ sơ cho các doanh nghiệp để tham gia đấu thầu thi công hoàn thiện đường giao thông và hệ thống thoát nước mương nước thải; Thi công san nền phần mương thoát nước và Cống hộp T7-T14.

Ở thời điểm hiện tại, vẫn còn rất nhiều diện tích đất chưa được khai thác ở các KCN như Điềm Thụy (khu B), Nam Phổ Yên, Quyết Thắng…nhưng không hiểu sao mới đây BQL các khu công nghiệp Thái Nguyên tiếp tục được giao làm chủ đầu tư hạ tầng KCN Sông Công II. 

Ai hưởng lợi từ sự ưu ái và lãng phí nguồn lực này?Vì sao không tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh?Câu trả lời chỉ có thể có được nếu như tỉnh Thái Nguyên nghiêm túc xem xét lại môi trường đầu tư dành cho các doanh nghiệp trên cơ sở cùng được cạnh tranh sòng phẳng, lành mạnh theo quy định của pháp luật.