Nhiều bác sĩ Cuba đã tới để hỗ trợ chăm sóc y tế cho những quốc gia cũng khu vực châu Mỹ như  Ecuador, Brazil. Tuy nhiên vào năm ngoái, họ đã phải lên máy bay và về nước sớm hơn nhiệm vụ dự kiến sau khi chính phủ một số nước nói rằng họ không cần sự giúp đỡ của các bác sĩ Cuba nữa.

Ecuador Brazil và Bolivia là những nước đồng minh đã ủng hộ chính sách ngoại giao của Mỹ đối với Cuba. Những nước này đồng loạt chấm dứt các thỏa thuận đưa hàng nghìn bác sĩ người Cuba đến công tác ở những phòng khám, bệnh viện trải rộng từ dãy Andes quanh năm phủ tuyết đến rừng mưa nhiệt đới Amazon.

Những quốc gia quay lưng với các đoàn bác sĩ Cuba đều đang phải đối mặt với tình trạng bùng phát của Covid-19. Bệnh viện bị quá tải, bác sĩ và nhân viên y tế mệt mỏi và thiếu thốn. Thậm chí tại Ecuador, nhiều xác người tử vong vì Covid-19 nằm la liệt trên đường phố vì không được nhập viện chăm sóc.

Đoàn bác sĩ Cuba lên đường tới Italia hỗ trợ chống dịch Covid-19 (ảnh: Reuters)

Số ca nhiễm và tử vong vì virus tại những quốc gia khu vực Nam Mỹ này được dự báo sẽ gia tăng nhanh chóng trong những tuần sắp tới. Nhiều người đang đặt ra câu hỏi: Phải chăng sẽ có nhiều mạng sống được cứu hơn, nếu các đoàn y bác sĩ Cuba không bị buộc rời đi?

“Khi những bác sĩ Cuba rời khỏi, không chuyên gia nào có thể thay thế họ. Đó là lý do vì sao chúng ta không có một phản ứng kịp thời trong cuộc chiến với Covid-19”, Ricardo Ramírez, một bác sĩ nghỉ hưu và hiện là người đứng đầu Ủy ban Chống Tham nhũng ở Guayaquil, thành phố bị ảnh hưởng nặng nề bởi Covid-19 tại Ecuador, nhận xét.

Khi Covid-19 đang lây lan tại nhiều quốc gia trên thế giới, những đoàn y bác sĩ tình nguyện được thành lập từ thời Chiến tranh Lạnh của Cuba đang thu hút được nhiều sự chú ý của dư luận. Kể từ khi dịch bệnh bùng phát tại nhiều nước trên thế giới, Havana đã đạt được thỏa thuận triển khai những đoàn bác sĩ tới chống dịch tại 17 quốc gia từ Italia, Andorra, Mexico tới Haiti, để hỗ trợ y tế.

Mỹ gọi hành động nói trên của Cuba là “sự hồi phục của chính sách ngoại giao bác sĩ”.

Trong khi dịch Covid-19 vẫn đang lây lan, nhiều quốc gia đã coi sự giúp đỡ của những đoàn y bác sĩ Cuba là một trong những giải pháp vô cùng cần thiết.

Các bác sĩ Cuba mang theo hình ảnh của cố Chủ tịch Cuba – lãnh tụ Fidel Castro, trong buổi lễ chia tay để lên đường sang Italia chống dịch (ảnh: Reuters)

Theo giới chuyên gia y tế, những y bác sĩ rời đi đã để lại khoảng trống lớn đối với hệ thống y tế yếu kém của nhiều quốc gia Nam Mỹ và giờ thì lỗ hổng này đang được phơi bày trong đại dịch.

Tại Bolivia, hàng trăm bác sĩ Cuba đã rời đi từ tháng 11 năm ngoái, sau khi ông Jeanine Anez lên nắm quyền thay cựu Tổng thống Evo Morales, khiến quan hệ giữa La Paz và Havana nhanh chóng tan rã.

"Nếu những đoàn y bác sĩ Cuba vẫn ở lại Bolivia, chúng ta sẽ đối phó với Covid-19 tốt hơn nhiều. Vì sao ư? Vì những bác sĩ Cuba luôn xuất hiện ở những nơi mà chẳng ai dám tới", María Bolivia Rothe, một quan chức y tế dưới thời ông Morales, nhận xét.

Chương trình lữ đoàn bác sĩ tình nguyện của Cuba đã được triển khai từ năm 1960. Ngày nay, Cuba đã có 28.000 y bác sĩ làm việc tại hơn 60 quốc gia. Các bác sĩ Cuba đã hỗ trợ Indonesia sau thảm họa sóng thần năm 2004, Haiti sau trận động đất kinh hoàng năm 2010 cùng với dịch tả bùng phát. Những bác sĩ Cuba cũng đã đến hỗ trợ trong dịch Ebola tại Liberia, Guinea và Sierra Leona vào năm 2014.

Ecuador đã kêu gọi sự trợ giúp với Cuba trong dịch sốt xuất huyết năm 2001 và sau trận động đất kinh hoàng năm 2016. Các thỏa thuận y tế giữa hai nước được thực hiện từ năm 2013 đến 2015, dưới thời cựu Tổng thống Rafael Correa, người mong muốn xây dựng mối quan hệ gần gũi hơn với Cuba.

“Năm 2015, có khoảng 800 đến 1.000 bác sĩ Cuba làm việc tại Ecuador. Một số làm việc tại các thành phố lớn, một số khác đến công tác ở những vùng nông thôn hẻo lánh, nơi gần như không có bác sĩ”, cựu Bộ trưởng Y tế Ecuador – ông Carina Vance Mafla, cho biết.

Những bác sĩ Cuba đã được cử đến nhiều khu vực khó khăn để hỗ trợ y tế (ảnh: Washington Post)

Ông Lenin Moreno, người thay thế cựu Tổng thống Correa vào năm 2017 đã nhanh chóng trở nên thân thiết với chính quyền của ông Trump. Tháng 11.2019, khi Ecuador tìm kiếm sự ủng hộ của Mỹ để xin gói hỗ trợ tài chính từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), nước này đã hủy thỏa thuận y tế với Cuba. 

Chính quyền của ông Moreno cho rằng, hành động trên sẽ mở ra cơ hội việc làm nhiều hơn cho người dân Ecuador. Tuy nhiên, các cuộc phỏng vấn với những bác sĩ tại Ecuador cho thấy, vị trí của nhiều bác sĩ Cuba để lại đã không được lấp đầy.

Ở Guayaquil - thành phố lớn nhất của Ecuador và cũng là tâm dịch Covid-19 của nước này, các bệnh viện đã quá tải và nhiều xác chết nằm rải rác trong nhà cũng như trên đường phố. Giới chức Ecuador cho biết, họ cần tuyển thêm 700 bác sĩ mới.

Một số quan chức tại Ecuador vẫn bảo lưu quan điểm cho rằng, y bác sĩ Cuba không được đào tạo theo tiêu chuẩn quốc tế và sẽ không giúp ích cho tình trạng hiện nay do vấn đề lớn nhất trong đối phó Covid-19 là thiếu vật tư chứ không phải là nhân viên y tế.

"Y bác sĩ Cuba chưa bao giờ là cần thiết. Họ thậm chí còn không phải là chuyên gia", Santiago Carrasco, chủ tịch Liên đoàn Y tế Ecuador phát biểu.

Nhiều nước chấm dứt thỏa thuận y tế với Cuba hiện đang gặp khó khăn trong dịch Covid-19 (ảnh: Washington Post)

Tuy nhiên, một số quốc gia nơi các bác sĩ Cuba đang làm việc lại cho rằng họ là yếu tốt không thể thiếu để đối phó với sự lây lan của Covid-19.

“Một nhóm gồm 31 y bác sĩ người Cuba mới đây đã đến Antigua và Barbuda (đảo quốc tại vùng biển Caribbean) và trở thành nòng cốt trong phản ứng chống Covid-19 tại đây”, Thủ tướng Antigua và Barbuda – ông Gaston Browne, cho biết.

"Nhiều y tá của chúng tôi rất sợ khi phải điều trị cho bệnh nhân Covid-19. Họ thiếu kinh nghiệm. Do từng ở Tây Phi chống dịch Ebola nên y bác sĩ Cuba sẽ có khả năng điều trị tốt hơn, chắc chắn là như vậy", ông Browne nói thêm.

Đã có 8.500 y bác sĩ Cuba làm việc tại Brazil - quốc gia lớn nhất Nam Mỹ, dưới thời cựu Tổng thống Dilma Roussef. Sau khi ông Jair Bolsonaro lên nhậm chức Tổng thống vào năm 2018, các y bác sĩ Cuba đã phải về nước.

Những đoàn y bác sĩ Cuba rời đi đã khiến một số bộ phận dân cư dễ bị tổn thương nhất của Brazil bị bỏ rơi trong dịch bệnh. Bộ Y tế Brazil ước tính, 90% ca nhiễm Covid-19 có thể được điều trị ở những bệnh viện nhỏ, nơi các y bác sĩ Cuba từng làm việc.