Những điều chưa biết về Tết Hàn thực

Tết Hàn thực là dịp để mọi người tưởng nhớ đến công ơn dưỡng dục của những người đã khuất. (Ảnh: Internet)

Trong Tết Hàn thực, người ta thường chú ý nhất vào món bánh trôi, bánh chay - đặc trưng mang cả hương vị thanh trong của đất trời. Vào ngày này, nhiều gia đình cho xay bột, đồ đỗ xanh, làm bánh trôi, bánh chay, nấu xôi chè lễ Phật và cúng gia tiên, đồng thời cũng là một cách tưởng niệm người thân trong những ngày tháng cuối xuân. 

Ngày tết truyền thống này xuất hiện tại một số tỉnh của Trung Quốc, miền bắc Việt Nam và một số cộng đồng người gốc Hoa trên thế giới. “Hàn thực” ("hàn": lạnh, "thực": đồ ăn, ăn uống) có nghĩa là những đồ ăn lạnh. Khi phong tục này du nhập vào Việt Nam, dân ta gọi nôm na là Tết Bánh trôi Bánh chay vì đây là món ăn đặc trưng của ngày Tết Hàn. Những món bánh này được dân ta dùng để cúng gia tiên, thậm chí nhiều nơi cúng thần hoàng.

Bánh trôi, bánh chay là món ăn không thể thiếu trong ngày Tết Hàn thực. (Ảnh: Internet)

Không chỉ vậy, món ăn này còn được dâng cúng trong lễ Hai Bà Trưng ngày 6/3 tại làng Hát Môn (Phúc Thọ - Hà Tây); ngày giỗ tổ Hùng Vương 10/3 và hội Phủ Giầy tháng 3 lễ Mẫu bởi cũng có những sự tích cho rằng, nguồn gốc của bánh trôi, bánh chay có từ thời Hùng Vương và tục làm hai thứ bánh này để nhắc nhớ về sự tích “bọc trăm trứng” của Âu Cơ. Trăm viên bánh nhỏ tượng trưng cho trăm quả trứng của Đức Lạc Long Quân. Bánh trôi tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra thành 50 người con lên rừng theo mẹ. Bánh chay tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra 50 người con theo cha xuống biển.

Mọi người háo hức chuẩn bị làm bánh trôi, bánh chay cứ mỗi khi đến Tết Hàn thực. (Ảnh: Internet)

Món ăn truyền thống không thể thiếu này được làm từ nguyên liệu chính là những hạt gạo nếp cái hoa vàng thơm lừng, ngây ngất. Với mùi thơm phức của đỗ xanh, đường mật, không khí tết dường như trở nên sôi động và ý nghĩa hơn. Bánh trôi nặn viên nhỏ, ngoài trắng, trong nhân đường đỏ, thả luộc trong nồi nước sôi, khi bánh nổi lên mặt nước vớt ra vừa chín tới. Còn bánh chay thì nặn tròn dẹt, không nhân, đặt lên đĩa nhỏ, khi ăn đổ nước đường lên trên.

Ngoài bánh trôi và bánh chay, các gia đình cũng có thể mua thêm hoa quả và các thứ bánh trái khác tùy tâm. Sau khi bày lễ lên ban thờ, các gia đình thường thắp hương và khấn gia tiên theo bài cúng Tết Hàn thực được lưu truyền từ xưa đến nay.

Giờ đây, ngày 3/3 Âm lịch trở thành một trong những ngày lễ được nhiều người chờ đón để bày tỏ tấm lòng với tổ tiên. Đây cũng là ngày các bà các mẹ dạy các con nhỏ nặn những chiếc bánh từ bột gạo nếp dẻo thơm để gìn giữ một nét đẹp văn hoá lâu đời của người Việt.