Đẩy mạnh nông nghiệp hữu cơ

Hơn 20 năm hình thành và phát triển, Tập đoàn Quế Lâm đã trở thành doanh nghiệp (DN) hàng đầu trong lĩnh vực sản xuất kinh doanh phân bón hữu cơ, xây dựng hệ sinh thái nông nghiệp hữu cơ trên cả nước với hệ thống 14 công ty thành viên, trong đó có 8 nhà máy sản xuất phân bón đang hoạt động, trải đều khắp các vùng, 1 viện nghiên cứu và ứng dụng công nghệ sinh học và 1 công ty chuyên nhập khẩu, phân phối sản phẩm tại thị trường Campuchia...

  Sản xuất dâu bằng phương thức canh tác hữu cơ. Ảnh Trọng Triết 

Quan trọng hơn cả, nhờ kiên định xây dựng các mô hình liên kết, đến thời điểm này, Quế Lâm đã ký kết hợp tác với gần 30 tỉnh, thành từ Sơn La, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Vĩnh Phúc, đến Hà Tĩnh, Thừa Thiên - Huế, TP Hồ Chí Minh, Long An, Đồng Tháp, Sóc Trăng... với hàng trăm mô hình liên kết cùng hàng vạn hộ nông dân để trồng thanh long, dưa hấu, hành tím, bưởi da xanh, chè, cà phê, các giống lúa, lúa tôm... và bao tiêu toàn bộ sản phẩm.

Thực tế, quá trình phát triển nông nghiệp hữu cơ tại Việt Nam còn các “nút thắt” cần tháo gỡ. Thứ nhất, là thực trạng khai thác tài nguyên đến mức cạn kiệt. Thứ hai, là ô nhiễm môi trường ảnh hưởng đến chất lượng nông sản, ảnh hưởng sức khỏe người sản xuất.

Thời gian qua, Việt Nam đã xây dựng được nhiều mô hình nông nghiệp hữu cơ đa dạng như sản xuất rau, quả, hạt điều, hồ tiêu, tôm… xuất khẩu tới nhiều thị trường khó tính. Vừa qua, đã xuất khẩu được lô bưởi da xanh là sản phẩm bưởi hữu cơ từ Bến Tre đi Mỹ.

Thống kê cho thấy, Việt Nam có hơn 17.000 cơ sở, 550 doanh nghiệp chế biến, 60 doanh nghiệp xuất khẩu sản phẩm hữu cơ. Cộng đồng doanh nghiệp hữu cơ đang ngày càng gia tăng cả về số lượng và chất lượng. Tuy nhiên, so với tiềm năng rõ ràng là còn rất nhỏ, cần phải mở rộng các mô hình hơn nữa.

Tuy nhiên, những khó khăn hiện nay của nông nghiệp hữu cơ như thị trường tiêu thụ sản phẩm hữu cơ trong nước chưa phát triển, có sự cạnh tranh không lành mạnh giữa sản phẩm hữu cơ có chứng nhận và tự xưng, người tiêu dùng chưa thực sự tin tưởng vào chất lượng, giá thành sản phẩm còn cao. Vì vậy, cần tăng cường tuyên truyền về sản phẩm nông nghiệp hữu cơ, hỗ trợ địa phương xác định vùng sản xuất nông nghiệp hữu cơ; Hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách, hệ thống các tiêu chuẩn, quy chuẩn.

Trong khi đó, theo các chuyên gia nông nghiệp thì chỉ có lòng tin mới thay đổi được nhận thức, tư duy của người nông dân. Có thể xây dựng lòng tin với người tiêu dùng bằng các quy chuẩn, tiêu chuẩn của sản phẩm, kết nối giữa người tiêu dùng và người sản xuất để chứng minh chất lượng sản phẩm nông sản hữu cơ.

Do đó, phải có cơ chế đặt hàng, hỗ trợ DN hoàn thiện liên kết theo chuỗi, cùng với đó, phải tạo “sức ép” vào DN.

Nhìn ra thế giới, Đan Mạch là một trong những quốc gia hàng đầu về sản xuất nông nghiệp và thực phẩm hữu cơ. Đây cũng là nước đầu tiên trên thế giới ban hành Luật Hữu cơ vào năm 1987. Năm 1989, Đan Mạch đã ban hành nhãn hữu cơ quốc gia. Qua đó, Đan Mạch đã tạo ra một hệ thống các điều kiện để sản phẩm hữu cơ trở thành lĩnh vực kinh doanh phát triển mạnh mẽ, được tin tưởng và nổi tiếng với tiêu chuẩn cao về truy xuất nguồn gốc, sản phẩm và tính bền vững.

Một trong những lý do làm nên thành công của Đan Mạch về sản phẩm hữu cơ là sự hợp tác trên cơ sở tin tưởng và cùng cam kết lâu dài giữa tất cả các bên trong chuỗi giá trị.

Phát triển đồng bộ các kênh vốn xanh

Hoạt động tín dụng xanh, ngân hàng xanh được xác định đóng vai trò rất quan trọng trong việc triển khai thành công Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050. Trên cơ sở đó, thời gian qua, hệ thống văn bản chính sách, pháp luật về tín dụng xanh, ngân hàng xanh từng bước được hoàn thiện.

Nhiều tổ chức tín dụng đã xây dựng chiến lược quản lý rủi ro môi trường và xã hội; tích hợp nội dung quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong quy trình thẩm định tín dụng xanh; xây dựng các sản phẩm tín dụng, dịch vụ ngân hàng cho các lĩnh vực xanh, cấp tín dụng với kỳ hạn chủ yếu là trung, dài hạn, có sự ưu đãi về lãi suất cho các dự án xanh...   

Việt Nam được xếp vào nhóm thứ hai các quốc gia có sự tiến bộ đáng kể trong tiến trình phát triển bền vững tại Báo cáo Đánh giá tiến bộ quốc gia giai đoạn 2020 - 2021 của Mạng lưới tài chính và ngân hàng bền vững (SBFN); xếp thứ hạng cao so với các nước châu Á và toàn cầu trong các chính sách liên quan đến đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC).

Canh tác lúa không dùng phân bón vẫn cho hiệu quả tốt. Ảnh Trọng Triết

Trong giai đoạn 2017 - 2021, dư nợ cấp tín dụng xanh có tăng trưởng bình quân đạt hơn 25%/năm. Đến 30/6/2022, dư nợ cấp tín dụng đối với các dự án xanh đạt hơn 474.000 tỷ đồng, chiếm 4,1% tổng dư nợ toàn nền kinh tế; chủ yếu tập trung vào lĩnh vực năng lượng tái tạo, năng lượng sạch, nông nghiệp xanh. Dư nợ các khoản vay được đánh giá rủi ro môi trường và xã hội đạt hơn 2.283 nghìn tỷ đồng, chiếm gần 20% dư nợ cho vay của nền kinh tế, với hơn 1,1 triệu món vay.

BIDV là một trong những ngân hàng chủ lực thu xếp và tài trợ cho nhiều dự án đầu tư phát triển năng lượng của Việt Nam, đến 30/9/2022, ngân hàng đã tài trợ 1.210 khách hàng và dự án với tổng số tiền cam kết cấp tín dụng là 61.700 tỷ đồng trong lĩnh vực xanh. Dự kiến đến năm 2025, dư nợ tín dụng xanh khoảng 70.000 tỷ đồng, chiếm khoảng 5% tổng dư nợ BIDV.

Tín dụng xanh đem lại hiệu quả cả về kinh tế và xã hội trong trung dài hạn, nhưng khi triển khai dự án này các doanh nghiệp chịu phát sinh thêm nhiều chi phí trong việc đầu tư công nghệ tiết kiệm năng lượng bảo vệ môi trường, kinh phí xử lý chất thải.  Do đó, BIDV đã đề xuất, NHNN sớm ban hành thông tư hướng dẫn về quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng; xây dựng cơ chế và lộ trình để hỗ trợ phát triển thị trường trái phiếu xanh. Bên cạnh đó, cần thúc đẩy thu hút nguồn vốn tài trợ dự án xanh của các tổ chức, định chế tài chính quốc tế; xem xét giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với nguồn vốn dùng để cấp tín dụng thuộc lĩnh vực xanh… Đồng thời, nghiên cứu phát triển sàn giao dịch tín chỉ các-bon, xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật và tham gia xây dựng cơ chế kết nối thị trường trong nước với quốc tế về vấn đề này./.